دوزخیان جاوید

رعب و وحشت از عوامل مهمی است که حکومت ها در تمامی زمان‌ها از آن به عنوان ابزاری برای کنترل جامعه استفاده می کردند. در فضای خفقان، ترس و جنایاتی که حاکمان انجام می‌دادند کمتر کسی تاب مقاومت داشت.

طبق تاریخ پس از مسلط شدن عبیدالله بن زیاد برکوفه او لشکری به فرماندهی حر به سوی امام حسین ارسال کرد. در ادامه به بررسی این واقعه و چندوچون آن می پردازیم.

محمدرضا سنگری در گفت‌و‌گو با وب‌سایت کرب‌و‌بلا از اقدامات عبیدالله‌بن‌زیاد برای جمع‌آوری لشکر در مقابل امام حسین (ع) سخن گفته است. اینکه چرا مردم کوفه پای دعوت خود از امام حسین (ع) نمی‌ایستند و سپاه عمرسعد با تعداد بالایی به جنگ با امام حسین (ع) می‌رود.

قیام امام حسین علیه‌السلام یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین وقایع تاریخ اسلام است که دامنه‌ این آثار تا زمان ما نیز ادامه دارد. همین اهمیت باعث شده است تا مسائل مختلف این قیام از ابعاد گوناگون مورد تحقیق و پژوهش قرار گیرد. یکی مواردی که می‌تواند مورد مطالعه‌ پژوهش‌گران حوزه‌‌ی تاریخ اسلام و عاشوراشناسی قرار گیرد؛ مباحث مربوط به سپاه عمر سعد است که می‌تواند موضوعات متعددی را در خود جای دهد. نوشتار حاضر به بررسی تعداد سپاهیان عمر سعد و همچنین بافت جمعیتی این نیروها می‌پردازد و می‌کوشد تا با مراجعه به منابع تاریخی و روایی، تعداد سپاه عمر سعد و محل سکونت آنان را مشخص نماید.

در خصوص سپاهی که ابن زیاد برای یزید فراهم کرد تا در جنگ علیه امام حسین (ع) شرکت کنند رقم‌های متفاوتی در بین گزارش‌ها ذکر شده است. خوشبختانه مورخین بسیاری به گزارش واقعه عاشورا پرداخته‌اند و با جمع‌بندی بین تمام گزارش‌ها می‌توان به قدر مشترکی از تعداد سپاه دست یافت، هرچند که تعداد دقیق و نهایی سپاه همچنان مشخص نیست.

شبث بن ربعی از کسانی بود که برای امام حسین (ع) نامه نوشت اما در مقابل ایشان ایستاد و یکی از فرماندهان لشکر عمر سعد بود. شبث دارای شخصیتی منافقانه بوده است در ادامه به بررسی شخصیت او می پردازیم.

شمر از عناصر محوری در وقایع عاشورا است که بسیاری درباره شخصیت او نوشته اند اما درادامه تلاش کردیم با جستجو در منابع تاریخی به حقایق شخصیت او دست یابیم.

عمرو بن حجاج رئیس قبیله مذحج بود که نقش بسزایی در واقعه عاشورا داشت. او از کسانی بود که در ابتدا به امام حسین (ع) نامه نوشت اما پس از تغییر کردن اوضاع کوفه به جمع مخالفان امام (ع) پیوست.

در گذشته تاکتیک‌های مختلفی برای جنگ‌ها اتخاذ می‌شده‌است، در روز عاشورا هم پس از آن که درگرفتن جنگ قطعی شد هر دو سپاه تاکتیک‌هایی در مقابل هم اعمال کردند. در ادامه به شرح این تاکتیک‌ها می‌پردازیم.

ابن زیاد با چه منطقی توانست بستن آب بروی امام حسین (ع) و یارانش را بنا بر جریانی تحریف شده توسط معاویه برای خود توجیه کند.

پس از کشتن امام حسین علیه‌السلام و یاران ایشان، سپاه عمر سعد به غارت سلاح، مرکب و لباس ایشان پرداختند؛ آنان حتی از جامه و زیورآلات زنان هم نگذشتند. همچنین بعد از جمع آوری غنایم جنگی مشغول تقسیم سرهای شهدای کربلا شدند که بدین‌وسیله نزد ابن زیاد تقرب بجویند. نوشتار زیر صرفاً گزارشی از چگونگی غارت خیام، جمع آوری غنیمت و تقسیم سرهای شهدا بین قبایل مختلف است.