براساس برخی از منابع تاریخی مشهور و موثق، تاریخ انتقام‌گیری مختار ثقفی از برخی از اصلی‌ترین عاملان قتال با امام حسین (ع)، عاشورای سال 67 هجری بوده است.

علاوه بر پایبندی امام حسین (ع) به مفاد صلح‌نامه امام حسن (ع) با معاویه، ایشان به دلایلی از رویارویی، قیام و جنگ علیه معاویه پرهیز می‌کردند هر چند که با نگارش نامه‌هایی ماهیت حکومت او را زیر سؤال می‌بردند.

تفاسیر گوناگونی درباره عاشورا وجود دارد، از تفسیر عارفانه مولانا تا تفسیر فقهی شهید مطهری اما اینکه فردی تنها با اعمال سلیقه بخواهد همه این تفاسیر را مردود اعلام کند، قابل پذیرش نیست و باید مبنای خود را سه روش رایج در امر تحقیق قرار دهد.

امام سجاد (ع) پس از واقعه عاشورا و در طول دوران امامت خویش از هر گونه قیام و انقلاب علیه بنی امیه پرهیز کردند و به راهبرد تبلیغی و اصلاحی گرایش پیدا کردند که اگر غیر از این بود، اثری از مذهب تشیع باقی نمی‌ماند.

براساس تکلیف الهی امام حسین (ع) به آنچه که احساس وظیفه می‌کرد عمل کرد لذا مأموریت ایشان رازمگو نبود و برای اصلاح جامعه قیام کرد و به شهادت رسید.

کتاب چاپ سنگی مصور «مختارنامه» با 31 تصویر سیاه و سفید از قیام مختار ابوعبید ثقفی با قدمتی 160ساله در گنجینه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نگهداری می‌شود.

آنچه که از رهگذر تاریخی پرداختن به واقعه عاشورا و قیام امام حسین(ع) برمی‌آید اینکه معمولاً بر جنبه‌های سوگوارانه و مصیبت بار این واقعه به منظور تحرکی عواطف و احساسات تأکید شده است در حالیکه این قیام بزرگ حاوی پیام‌های گوناگون اخلاقی، اجتماعی و فرهنگ ساز نیز هست.

علم و عمل دو رکن اصلی در رخداد واقعه عاشوراست و امام حسین(ع) با تحقق این دو رکن و موضع عدالتخواهانه خود این واقعه را ماندگار کرد.