عزاداری سیدالشهدا (ع) و گرامیداشت یاد و خاطره عاشورا همواره در سیره ائمه (ع) مورد تأکید بوده است و حتی پیش از واقعه نیز بر این امر اصرار داشتند با این حال نخستین اقامه عزا و سوگواری بر شهدای دشت کربلا توسط حضرت زینب (س) و حضرت سجاد (ع) بلافاصله بعد از عاشورا روی داد.

«یزید‌کشی» و یا بنا بر گویش محلی «پِلِک‌کِشی» از جمله آئین‌های نمادینی است که مردمان خطه ای از استان مازندران آن را اجرا می کنند.

در آئین‌های عزاداری سیدالشهدا (ع) از المان‌ها و نمادهای گوناگونی استفاده می‌شود که یکی از آنها درخت سرو است که در ابزار و ادوت عزاداری الهام گرفته از این درخت، مظاهری قابل مشاهده است و البته پارچه ترمه با نقشی موسوم به «بُته جقه» که در اصل باید آن را سرو سوخته دانست.

ای فرزند شبیب اگر دوست داری در بهشت در درجات ما باشی، غصه و شادی‌ات را از ما جدا نکن....

سیدمحسن امین در کتاب «التنزیه الاعمال الشبیه» 9 مورد از انحرافات و تحریفات در جریان برگزاری محافل عزاداری را برمی‌شمرد که قمه‌زنی از جمله مهمترین و چالش‌ برانگیزترین آنهاست.

بروز کرونا علاوه بر اینکه تغییر و تحولی شگرف را در رفتارهای مذهبی برگزارکنندگان مناسک مذهبی شیعی رقم زد موجب شد تا گمانه‌زنی درباره شکل برگزاری آنها را در دوران پساکرونا و اینکه آیا به همان روال برگزاری سابق، بازخواهد گشت، یا این تغییر و تحولات تداوم پیدا خواهد کرد، تقویت شود.

«تخته چالانار» در استان آذربایجان شرقی و «چاووش عزا» در استان اسفهان، دو رسم دیرین محلی در استقبال مردم عزادار از ماه محرم است.

مردمان استان لرستان در آآئینی که قدمت آن به چند صد سال پیش باز می‌گردد  با استفاده از حوضچه‌های حاوی گِل که از مخلوط خاک رس و گلاب درست شده است، بدن و لباس‌های خود را در روز عاشورا آغشته به گِل می‌کنند.

کرب‌زنی؛ آئین سنتی مردمان مازندران در عزاداری برای سیدالشهدا (ع) است که متأسفانه امروزه کمتر بقایایی از اجرای آن را در این خطه از کشور شاهد هستیم.

عزادارای ایرانیان در ایام محرم و صفر به عنوان یکی از مظاهر آئینی و اجتماعی و فرهنگی برای بسیاری از جهانگردان و سیاحان خارجی جالب توجه بوده است و آنها در گزارش‌های خود گریزی نیز به این آئین زده‌اند.