کرب و بلا: نخستین شب از مراسم سوگواری دهه اول ماه محرم شامگاه یکشنبه اول مردادماه به میزبانی موسسه زیتون برگزار شد. در این مراسم «علی اشرف فتحی» پژوهشگر دین و مدرس حوزه، طی سخنانی به تبیین‌ موانع فقهی و کلامی انحصار زدایی از عاشورا پرداخت.

 

وی جهانی‌سازی را مقوله‌ای ذوابعاد دانست که ساخت هویت جمعی، شکل دادن به ارتباطات اجتماعی و نیز دارا بودن کارکردهای مفید به حال انسان امروز از مهم‌ترین ابعاد فرایند جهانی‌سازی است.

 

این پژوهشگر دینی دارا بودن قدرت سیاسی را از دیگر عوامل مؤثر در جهانی‌سازی دانست و تصریح کرد: امروز شیعه در اقلیت و به تبع آن فاقد قدرت سیاسی مؤثر است. بیش از یک سوم جمعیت مسلمان جهان را پیروان نحله حنفی مذهب تشکیل می‌دهند که این کثرت به‌واسطه قدرت دولت عثمانی و گسترش این فرقه دینی در کشورهای مختلف است و حال آنکه جمعیت شیعیان در اقلیت و منزوی است و بیش از آنکه حالت تهاجمی جهت جهانی‌سازی مفاهیم خود داشته باشد، توان خود را مصروف حفظ بقای خود نموده ست.

 

فتحی از رسانه به عنوان رکن مهم جهانی‌شدن در دنیای امروز نام برد و افزود: علیرغم گسترش دامنه تنوعی رسانه‌های جدید اما نمی‌توان امیدوار بود رسانه‌ها کارکرد قابل قبول در تشکیل هویت جمعی داشته باشند و گاه مشاهده می‌کنیم رسانه‌ها به عامل تشدید تضادها و تناقض‌ها تبدیل می‌شوند.

 

این مدرس حوزه چگونه عرضه کردن مفهوم عاشورا و شخصیت حسین بن علی (ع) را چالشی جدی دانست و افزود: در این خصوص سؤالات متعددی مطرح است ازجمله اینکه آیا منحصر ساختن حضرت حسین (ع) به عنوان پیشوای شیعیان که تنها پیروان او اهل سعادت‌اند، می‌تواند الگویی قابل ‌پذیرش برای انسان امروز باشد؟!

 

وی در ادامه افزود: سؤال دیگری که باید درصدد پاسخ بر آن برآمد اینکه معرفی حسین (ع) صرفاً به عنوان شخصیت مبارز با حسینی که در منابع مستند و موثق تاریخی روایت شده، چه نسبتی دارد و این الگو چقدر می‌تواند برای انسان امروزی جذاب باشد؟!

 

فتحی توجه به اختصاصات انسان امروزی را اصلی مهم در توفیق جهانی‌سازی حسین بن علی (ع) و واقعه عاشورا دانست و تأکید کرد: انسان امروز انسان عقل‌گرا است و مبتنی بر عقلانیت تصمیم می‌گیرد و یقیناً آن چیزی را می‌پذیرد که برای او نفع و کارکرد مطلوب داشته باشد و از این رو باید توجه داشت غفلت از جنبه‌های مختلف واقعه عاشورا و شخصیت حسین بن علی (ع) و معرفی از ایشان با تأکید بر وجه جنگ‌طلبی و مبارزاتی برای انسان امروز که خسته از جنگ و خشونت و تا حد زیادی در جستجوی آرامش و امنیت است، یقیناً به بن‌بست خواهد خورد.

 

وی در بخش دیگری از سخنانش تأکید کرد: برای توفیق در جهانی‌سازی امام حسین (ع) و حرکت تاریخی عاشورا باید به فکر رفع موانع باشیم و با نگاهی ورای نگاه غالب قرن بیستم به این موضوع بپردازیم و توجه داشته باشیم حسین گره‌خورده با اقتضائات هزار و چهارصد سال پیش برای انسان منفعت‌طلب امروز حرفی برای گفتن ندارد.

 

این پژوهشگر دینی با استناد به متن زیارت‌نامه‌ها و روایات معتبر ازجمله روایت مناسب به امام سجاد (ع) با این مضمون که «هیچ روزی مانند روز پدرم نبود، در آن روز سی هزار مرد جنگی که خود را مسلمان می‌دانستند، با قصد قربت الهی پدرم را به شهادت رساندند» تصریح کرد: مهم‌ترین پیام عاشورا که قابلیت جهانی‌سازی نه‌تنها برای عصر ما که برای همه اعصار دارد اینکه عاشورا محصول یک خشونت دینی است. موضوعی که انسان امروز هم از آن ضربه می‌خورد. بدین مفهوم که می‌توان دین‌دار بود و در عین حال مرتکب فجیع‌ترین جنایات هم شد و این مهم‌ترین پیام در راستای معرفی جهانی از حسین بن علی (ع) است که بیان شود به‌واسطه خشونت دینی کشته شد.

 

نکته مهم دیگر در جهانی‌سازی حرکت تاریخی عاشورا که فتحی بر آن تأکید کرد پرداختن به اصول و آرمان‌هایی است که امام عاشورا بر آن تأکید داشت و آن پرهیز از هرگونه اکراه و اجبار در همراه نمودن افراد بود. این نکته بسیار حائز اهمیت است که اکراه در دین به هیچ‌وجه جوابگو نیست و برای انسان امروز نمی‌توان با زبان زور و اجبار حرف زد. دین را باید همان‌گونه که هست بیان کرد نه بر اساس اغراض سیاسی و آرمان‌های ایدئولوژیک. همان اصلی که حسین بن علی (ع) به آن معتقد بود و حاضر شد برای این اعتقادش حتی از عزیزترین افراد و بستگانش نیز هزینه کند.

 

این مدرس حوزه در بخش پایانی سخنان خود خاطرنشان کرد: متأسفانه ما توفیقی در معرفی جهانی حسین بن علی (ع) و پیام واقعه کربلا نداشته‌ایم. آنچه اهمیت دارد اینکه سعی کنیم دامنه دوستداران حسین را گسترش دهیم و به گونه‌ای عرضه کنیم که انسان امروز با تمام اختصاصاتش از این فرد بهره‌مند شود. در این صورت است که انسان امروز با او پیوند می‌خورد و یقیناً این حل نمی‌شود مگر اینکه دنیای امروز را بشناسیم، انسان امروز را درک کنیم و روش متناسب با اختصاصات دنیای امروز را به کار ببریم.

 

لازم به ذکر است مراسم عزاداری دهه اول ماه محرم تا ششم مردادماه مصادف با شام غریبان حسینی به میزبانی موسسه زیتون برگزار خواهد شد.