اختصاصی کربوبلا، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی؛ استاد حوزه و رئیس مرکز علوم وحیانی اسراء در یکی از سلسله نشست‌های «عاشورا و امروز ما» پرداخت سطحی به مقوله عاشورا را امری سهل‌الوصول دانست و گفت: آنچه که در بسیاری از محافل عزاداری عمومی در ایام محرم شاهد هستیم، همانند زمانی است که به کرانه اقیانوسی بی‌کران نشسته و از عمق و ژرفای آن بی‌خبر باشیم. البته این یک نوع مواجهه با چنین حرکت و نهضت بزرگی است که در نهایت به بیان مطالبی و یا ذکر مصیبتی در آن بسنده می‌شود، اما در عین حال می‌توان خوانشی عمیق از چنین واقعه بزرگی که به جرات باید گفت برخاسته از منبع وحی است داشته باشیم.
این محقق علوم اسلامی تصریح کرد: منظور از چنین خوانشی بیان ویژگی‌ها و خصایص و امتیازات این حرکت بزرگ است که براساس آن برای زندگی امروز خودمان، درس، مدل و نمونه‌ایی که کارآمد باشد، مهیا سازیم که به طور قطع چنین نگرشی به این مقوله، متفاوت از آن چیزی است که تاکنون از آن توشه برداشته‌ایم.
حجت‌الاسلام جوادی آملی با تاکید بر اینکه تاریخ عاشورا یک متن است گفت: البته درجه اهمیت این بسیار والا و متفاوت از آن چیزی است که مثلاً از متن علمی همچون کتاب «شفا»ی ابن سینا سراغ داریم و یا تصوری که از بروز یک جریان انقلابی و یا تاریخی بزرگ تاکنون داشته‌ایم و باید گفت که چنین رویدادی با رویدادهای بزرگی که در خاطرمان مانده است، از یک سنخ نیست.
وی با اشاره به اینکه عاشورا از منبعی الهی الهام می‌گیرد، تأکید کرد: حسین (ع) که خود رهبر این نهضت است تمام جریان جاری در این رویداد را با جزئی‌ترین آن در کمال عصمت و طهارت مدیریت کرده و هیچ نقطه ضعف و نقص و ابهام و تاریکی در آن نمی‌توان مشاهده کرد.
این مدرس حوزه علمیه افزود: مواجهه ما با عاشورا و قیام ابی‌عبدالله (ع) همچون زمانی است که با یک متن وحیانی روبرو هستیم و شاخصه چنین حقیقتی آن است که می‌تواند از جهات مختلفی مورد بررسی قرار گیرد و به راستی که درک چنین حقیقتی دشوار است؛ اینکه واقعاً در شب و روز عاشورا چه گذشت، چه تصویری می‌توان از قتلگاه داشت و اساساً مناسبات ابی‌عبدالله (ع) با اصحاب و فرزندان و جماعتی که ایشان را در این مسیر همراهی کردند، چگونه بوده است؟
نیازمند خوانشی متفاوت از قیام ابی‌عبدالله (ع) هستیم
وی با تأکید بر این نکته که سیدالشهدا (ع) حتی در برخورد با دشمن نیز رحمت و شفقت از خود نشان می‌داد، گفت: اگر به فصل فصل این متن با دقت نگریسته شود، آن زمان است که با یک تابلوی هنرمندانه که قلم وحی آن را بر لوحی پاک نگاشته است مواجه خواهیم شد؛ عرصه‌ای که از آن به باب نورالله تلقی می‌شود.
حجت‌الاسلام جوادی آملی اظهار داشت: در عصر عاشورا شاهد این واقعه تلخ هستیم که به فرمان عمر سعد، بر پیکر مطهر شهدای کربلا و سیدالشهدا (ع)، اسب می‌تازند و این در حالی است که در جنگ‌های آن زمان عرب، جدا کردن سر از بدن دشمن دیگر خاتمه جنگ بوده است، اما اینکه چه می‌شود دشمن به این اندازه نیز بسنده نمی‌کند، نشان از عمق نفوذ جریان علوی و حسینی و رعب و وحشت امویان نسبت به آن دارد. دشمن با این کار به روشنی این مفهوم را در تاریخ به نام خود ثبت کرد که از جریان پس از واقعه نیز وحشت دارد و لذا با این کار درصدد است تا هیچ اثری از خط مستقیم وحی که تجلی آن را در نهضت راستین حسین بن علی (ع) می‌توان مشاهده کرد، برجای نماند.
رئیس مرکز علوم وحیانی اسراء افزود: بی‌تردید واقعه‌ای به این شکوه و عظمت را باید از ابعاد مختلف مورد بررسی و ارزیابی قرار داد و اگر صرفاً جنبه ملکوتی آن مد نظر باشد به این معنا و تفسیر که در عاشورا واقعه‌ای را شاهد بودیم که تنها اوج ایثار و شهادت در آن آشکار است، آن گونه که بایسته و شایسته است، حق مطلب را ادا نکرده‌ایم.
حجت‌الاسلام جوادی آملی در ادامه گفت: در اینکه این واقعه امر الهی است و در آن رفتار و اخلاقیاتی از سوی سیدالشهدا (ع) و سایر یاران ایشان در عشق‌ورزی به معبود هویداست، هیچ تردیدی وجود ندارد، اما آیا تنها باید به عاشورا از بُعد و جنبه ملکوتی و اینکه احیاگر برخی شعائر دینی و الهی است نگاه کنیم و هیچ وجه و جنبه زمینی و انسانی نمی‌توان برای آن متصور شد؟ به راستی که عاشورا را باید تجلی همه صفات نیک و شایسته انسانی، که قابل لمس بوده و وجهی مادی و محسوس دارد نیز دانست؛ امری که شاید در غلبه پرداختن به وجوه آسمانی و الهی و نگاه ماورایی که به این واقعه داشته و داریم، به حاشیه رانده شده است و در نتیجه نتوانستیم از آموزه‌های آن در زندگی روزمره استفاده کاربردی داشته باشیم.
حجت‌الاسلام جوادی آملی تصریح کرد: این در حالی‌ست که از لحظه به لحظه این واقعه می‌توان الگوبرداری کرد و آن را در همه مناسبات روزمره انسانی اعم از سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز پیاده ساخت؛ به هر حال باید پذیرفت که محرم 10 روز است و بالاخره تمام می‌شود، اما قرار نیست که ما در زندگی خود هیچ برداشت و توشه‌ای از آن نداشته باشیم و به هر حال باید در حیات اجتماعی، سیاسی، اخلاقی و تربیتی خود به آن متمسک شویم.
جنبه‌های ملکوتی عاشورا جوانب اصولی دیگر آن را تحت الشعاع قرار داده است
این مدرس حوزه علمیه اظهار داشت: باید به صراحت گفت که واقعه عاشورا ظرفیت مُلکی و زمینی نیز داشته و می‌تواند راهبر در بسیاری از عرصه‌ها باشد و نگاه درست به آن نظمی سیاسی و اجتماعی را برای ما به ارمغان می‌آورد و حتی در نظم بین‌المللی، حداقل در میان بلاد اسلامی نیز مؤثر واقع شود و میان فرقه‌های گوناگون اسلامی، محوری وحدت آفرین باشد.
وی به تفاوت عاشورای امروز با عاشورای سال‌های قبل و حتی اصل واقعه عاشورا در سال 61 هجری اشاره کرد و گفت: انسان و جامعه انسانی طی این سال‌ها و قرون متمادی دچار تغییر و تحولات بسیاری شده است؛ ناگزیر با پیشرفت‌های صورت گرفته و تغییر سبک زندگی، جنبه‌های مادی زندگی بشری قوت و قدرت بیشتری گرفته و این امر باید سبب شود که در راستای رسیدن به سعادت و بهروزی در زندگی کنونی، بیش از پیش بر الگوپذیری مادی و زمینی از وقایع مهمی هچون عاشورا اهتمام داشته باشیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین جوادی آملی خاطرنشان کرد: به روز کردن فرهنگ عاشورا و حسین بن علی (ع) نیازمند آن است که ما این محتوا و متن را در یک کانال و مجرای علمی، قابل لمس با نمود عینی و ممزوج با زندگی امروز تعریف کنیم و از پرداختن صرف به جنبه ملکوتی این واقعه که منحصر به بیان ایثار و ازخودگذشتگی و در نهایت شهادت جمعی از پاکان تاریخ در همراهی امام حسین (ع) می‌شود، پرهیز کنیم.
عاشورا تجلی آموزه‌های راستین بشری است
وی افزود: عاشورا تجلی بسیاری از آموزه‌های راستین بشری در حوزه مسائل قضایی، اخلاقی، سیاسی و نظایر آن است که ما در جهان اسلام از آن و درک درست و تحلیل و بررسی کارآمد آن، غفلت کرده‌ایم.
رئیس مرکز علوم وحیانی اسراء در ادامه با احترام به اندیشه و فلسفه غربی که منشأ آن آراء و نظرات فلاسفه بزرگی همچون افلاطون و ارسطو است، تصریح کرد: با این حال باید پذیرفت که قیام امام حسین (ع) که به نوعی خیزش سیاسی علیه حکومت طاغوت زمان خود بوده و در خود مجموعه‌ای از راهکارهای عملی و کارآمد برای زندگی سعادتمند را ترسیم کرده است، گزینه مناسبی برای جایگزینی با تفکر نامتجانسی است که از سوی غرب تزریق شده است.
مدیرمسئول فصلنامه اسراء گفت: این درست است که ارسال نامه‌های کثیر از سوی مردم کوفه و بصره زمینه را برای عزیمت امام حسین (ع) از مکه به سمت عراق فراهم کرد اما این امر تنها حجت امام حسین (ع) برای پای گذاشتن در چنین میدانی نبوده است و ظلم و خفقان اموی که منشأ پایه‌گذاری آن معاویه بوده است و آن را برای پسر بی‌کفایت خود یزید به ارث گذاشته بود، زمینه‌ساز این خروج و قیام را فراهم کرد.
متأسفانه گاهی ذهنیتی بر جامعه حاکم شده که قیام اباعبدالله (ع) برای تصاحب قدرت و خلافت انجام شده است
حجت‌الاسلام والمسلمین جوادی آملی تأکید کرد: حرکت و قیام امام حسین (ع) در امتداد اراده پروردگار رقم خورد و باید گفت که چنین اقدامی یک جریان حساب شده و مبتنی بر منطقی مطلق و جاری در تفکر یک معصوم (ع) است؛ چنانکه آن حضرت ابتدا با ارسال سفیرانی سعی در ارزیابی اوضاع و شرایط حاکم بر عراق را دارند و اینکه تا چه اندازه آمادگی و توان نزد ایشان است که به این واسطه بتواند اعتراض و تقابل خود را علیه آن ظلم و ستم و تزویر و ریایی که در دستگاه اموی در جریان بود علنی سازد.
وی در ادامه گفت: متأسفانه چه در آن زمان و چه در روزگار معاصر ذهنیتی بر جامعه حاکم می‌شود که قیام اباعبدالله (ع) را برای تصاحب قدرت و خلافت غصب شده که از آن و حق خاندان پیامبر (ص) است تفسیر و تحلیل می‌کنند و دست کم برای موجه جلوه دادن آن، مواجهه یک سپاه قلیل را در برابر یک سپاه چند هزار نفری را، دستمایه جریانی قرار می‌دهند که بیشتر بر جنبه‌های مادی و عاطفی متکی است و از این رهگذر چنین رویارویی نابرابری را ظالمانه تصویر کرده و درصدد برانگیختن عواطف و احساسات عده‌ای هستند.
رئیس مرکز علوم وحیانی اسراء خاطر نشان کرد: گاه این ذهنیت تا به آنجا پیش می‌رود که مشهور است در همان زمان و در مسیر عزیمت کاروان امام حسین (ع) به عراق که در میانه راه خبرهای ناگواری از جمله شهادت مسلم بن عقیل به ایشان واصل می‌شود، حضرت علی اکبر (ع) از پدر خویش می‌پرسد که آیا ما به حق هستیم؟ که البته از این گفتار برداشت‌های نادرستی صورت می‌گیرد و عاشورا را در حد یک رویارویی نابرابر فرقه‌ای و قبیله‌ای بر سر تصاحب قدرت و خلافت تنزل می‌دهد.
حجت‌الاسلام و المسلمین جوادی آملی اظهار داشت: باید از چنین برداشت و تلقی سطحی نسبت به عاشورا و قیام ابی‌عبدالله برحذر بود و نگاهی فرامتنی به واقعه عاشورا داشت، قیامی که سنبل جریان‌های سیاسی در ادوار گوناگون تاریخ است و نسخه‌ای پویا و جاری برای هر نوع مقابله با مظاهر ظلم و جور و کج‌روی‌ها و تحریفات عده‌ای است که برمبنای مطامع شخصی هجمه بر همه ارزش‌های انسانی وارد کرده و درصدد هستند که آن را وارونه جلوه داده و تفسیر به رأی کنند.
وی در پایان گفت: باید به این نکته توجه داشت که عاشورا حرکتی جامع در همه ابعاد انسانی و بشری است و فارغ از نگاه ملکوتی و احیای برخی ارزش‌های الهی موجود در آن، لازم است که با تأسی و تمسک به آن برنامه‌ای کاربردی و راهبردی برای همه اعصار بشری در زمینه های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی تدوین و تبیین شود.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
یکی از رسالت‌های «کربوبلا» اطلاع‌رسانی در حوزه امام حسین علیه‌السلام است که در راستای این رسالت، رویدادهای خبری را پوشش می‌دهد و مصاحبه با افراد صاحب نظر را به صورت غیرجانبدارانه در جهت تبیین دیدگاه‌های مختلف منتشر می‌کند. در نتیجه نظر افراد مصاحبه شونده لزوما همان دیدگاه «کربوبلا» نخواهد بود
