کرب و بلا؛ شبیه‌خوانی به عنوان هنر اصیل نمایشی ایرانی که قدمت آن به قرن‌ها پیش از اسلام باز می‌گردد با ورود اسلام به ایران و مشخصاً تسلط سلسله صفویان و به رسمیت شناخته شدن مذهب تشیع از سوی ایشان به شکلی غالب در خدمت روایت تاریخی شیعه و مشخصاً نقل واقعه عاشورا درآمد که البته بیشترین هدف از برپایی این مجالس آئینی و نمایشی برانگیختن شور و احساسات مخاطب و در نهایت اقامه عزا برای سیدالشهدا (ع) است.

سبک اجرایی این آئین نمایشی روایی است؛ شیوه‌ای که ما بین داستانسرایی و نقل نمایشی یک واقعه قرار دارد به این شکل که اجراکننده تعزیه یعنی شبیه‌خوان نه صرف بازگوکننده روایت از نسخ تاریخی است و نه کاملاً در قالب نقش شخصیت تاریخی که آن را ایفا می‌کند فرو می‌رود، بلکه در این دو ساحت در رفت و آمد است و گاه پهلو به متن تاریخی روایت می‌زند و گاه کنش نمایشی از او را شاهد هستیم.

به همین دلیل است که معمولاً آنچه که قصد بیان آن را دارد از روی یک متن نمایشی که به آن نسخه تعزیه می‌گویند، بیان می‌شود که البته یک مجلس تعزیه در چند بخش به شرح زیر روایت می‌شود:

1ـ پیش‌خوانی که همان ورود گروه تعزیه به صحنه است و البته آنها به شکل دسته‌جمعی درباره شخصیتی که قرار است تعزیه‌اش را بخوانند، نوحه‌خوانی می‌کنند و سپس صحنه را ترک می‌کنند و اینجا گرداننده تعزیه که به او «معین البکاء» می‌گویند خلاصه داستانی را که قصد روایت آن را دارند بیان می‌کند، دعا کرده و او نیز برای اجرای تعزیه صحنه را ترک می‌کند.

2ـ پیش‌واقعه که بیان یک قصه فرعی و جانبی است و معمولاً هم در تعزیه و هم در پرده‌خوانی و نقالی با موضوع مذهبی و واقعه عاشورا متداول است و گویا راویان تعزیه به این واسطه گریزی به یک واقعه خارج از روایت اصلی در روزگار گذشته و یا حتی کنونی می‌زنند.

روایت پیش‌واقعه مختص بیان داستانی است که از نظر مضمونی و سیر اتفاقات بسیار شبیه به واقعه اصلی است و گویا تعزیه‌خوانان با بیان چنین روایتی سعی در تأکید بر این نکته دارند که تاریخ مکرر در حال تکرار شدن است و باید رفتاری مناسب در قبال وقایع مشاب تاریخی از خود بروز داد.

3ـ واقعه که در اصل بدنه اصلی روایت مجالس تعزیه است و به ماجرایی خاص از واقعه کربلا می‌پردازد و همانطور هم که گفته شد به این جهت که هدف اصلی از نقل آن برانگیخته شدن عواطف و احساسات مخاطبایت لذا منبع اصلی نقل چنین روایاتی مقاتل و منابع تاریخی است که تا حد زیادی غلوآمیز به مسئله پرداخته باشند تا هم بار دراماتیک اثر را افزایش داده و هم بر شور مجلس که براساس فلسفه تعزیه «ابکی و ابکاء» است یعنی بگر و بگریان صحه بگذارد.