وارد شهر نجف اشرف که میشویم، بعد از حرم امیر مؤمنان (ع) با همان حال و هوای خاص پدرانهاش، شاید اولین جایی که حس و حال سرزمین مادری را برایمان تداعی میکند، صحن مطهر حضرت زهرا (س) است. جایی چند قدم مانده به حرم. در و دیوار این صحن پر است از کاشیهای هفترنگ معرق با مقرنسهای پیچیده. انگار قرار است قداست صحن فاطمی به کاشیهای فیروزهایرنگ ایرانی رنگ و لعاب تازهای ببخشد. همان کاشیهایی که روزی از حریم نورانی رضوی و حرم مصفای خواهر کریمهشان جان گرفت و امروز با دست استادکاران ایرانی قرار است از قداست صحن فاطمی رنگ و لعابی دوباره بگیرد.
هادی کوه خضری، متولد 1325 شهر قم، تمام کودکیاش را در کنار استادان کاشیکار و معماران ایرانی در حرم حضرت معصومه (س) سپری کرده است، چشمان و دستانش به آبی فیروزهای و لاجوردیهای ایرانی عادت داشته و حرم حضرت علی (ع) در نجف، حرم امامین جوادین (ع) در کاظمین و امامین عسکریین (ع) در سامرا و حرم امام حسین (ع) در کربلا را به همان رنگ و هنر آراسته است.
این استاد کاشیکار ایرانی در گفتوگویی صمیمانه از سالها زندگی هنرمندانهاش در ایران و بعد سفر به عتبات عالیات و سوریه چنین میگوید:
-از 10 سالگی کاشیکاری را شروع کردم. خیلی به این حرفه علاقهمند بودم و فکر میکردم این کاری اُخروی باشد، البته اصلاً درآمد مطرح نبود که هرگز هم درآمد آنچنانی نداشت، چنین نگاهی هم به کاشیکاری نداشتم. وقتی استادم (کاشانی) فوت شد، همه جای حرم حضرت معصومه(س) به تغییرات و تعویض نیاز داشت، خیلی کار کردیم. بالای چهل پنجاه سال آنجا بودم، الآن هم فرزندم آنجا مشغول است. خودم هم در عراق هستم.
- وقتی از طرف رئیس ستاد بازسازی عتبات دعوت به همکاری شدم. فکر میکردم یک سال طول میکشد و دوباره به ایران برمیگردم، ولی ماندگار شدم. فکر کنم سال 1386 به عراق رفتم، اولین پروژه مرمت و کاشیکاری صحت حرم امام جواد (ع) در کاظمین بود. نزدیک به دو سه سال طول کشید. بیشتر کارها مقرنسکاری بود، کار زیادی داشت. بعد از آن در نجف مأموریت پیدا کردم تا در صحن حضرت زهرا (س) در حرم امام علی (ع) کار کنم، شروع سختی بود، قبل از آن هم در کربلا و حرم امام حسین (ع) کارهایی را انجام داده بودم. کاشیکاری پر زحمت است، ذوق و عشق میخواهد، غیر از این هم چیزی ندارد.
- زمانی که برای کار در کاظمین دعوت شدم، میخواستند تعهد بدهم، میترسیدم، میدانستم کار سخت و بزرگی است، اما وقتی شروع کردم، کارها هم خوب پیش رفت و حالا چند وقتی است که مشغول کار کاشیکاری صحن حضرت زهرا (س) هستم. در صحن حضرت زهرا (س) اغلب از کاشیهای لاجوردی و فیروزهای رنگ استفاده شده است. خود کاشیها گیرا هستند و ما هم سعی کردیم حسی که لازم است زائر در این مکان معنوی و مذهبی دریافت کند، از این طریق انتقال دهیم. ما اسم مناطق مختلف صحن را نمیدانیم، ولی با کاشیها و نقشها آنها را میشناسیم.
- معمولاً داخل حرمها از کاشی خشتی استفاده نمیکنم، تأکیدم روی معرق و کاشیهای پر تزئین با زمینههای لاجوردی و فیروزهای است. این کارها بسیار سنگین و پر ابهت است. در سالهایی که در عتبات عراق و سوریه کار کردهایم، خوشبختانه نوآوری بسیاری هم داشتیم. از جمله مقرنسکاریهایی که نمونه ندارد و باید آنها را از نزدیک دید و قضاوت کرد.