به گزارش پایگاه تخصصی امام حسین علیه‌السلام کرب‌وبلاادبیات شیعی پدیده تاریخی تأثیرگذاری است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت و هرگز قابل چشم‌پوشی نیست. گواه این حقیقت آشکار، شواهد و قرائن بسیار در کتاب‌های تاریخ و تراجم و اعلام تا دیوان‌های شعر و قطعات ادبی و نیز گروه بی‌شمار شاعران وادیبان توانا در این حوزه ادبی است. شعر شیعی با برخورداری از جایگاهی ممتاز و استوار در ادبیات عربی و فارسی و آفرینش آثار ماندگار وجهت‌گیری‌های هدفمند اندیشه‌ها و باورها، جریانی پویا و پرخروش پدید آورده است. شکل‌گیری این جریان، پیوندی ناگسستنی با تغییر و تحولات اسلام و شیعه دارد. بی‌شک پس از قیام عاشورا شعر شیعی در مسیر دیگری گام برداشت، رثا، شکل حماسی–آیینی به خود گرفت و شعر عاشورایی کامل‌ترین تجلی و زیباترین جلوه هنری و ادبی آن شد.

950063.jpg

شعر عاشورایی هرساله با تکرار این واقعه مصیبت‌بار، حرارت دل‌های شنوندگان را بی می انگیزد و بدین جهت است که این نوع قالب شعری سرشار از عواطف و احساسات است و شنونده را به افکار و اهدافی بلند فرا می‌خواند و بر آن است که این افکار بلند را دل‌ها و اندیشه‌های شنوندگان تثبیت کند. آن‌چه از شعر انتظار می‌رود این است که شاعر در سرودن و به نظم درآوردن آن دارای اخلاص و هدفی والا بوده است، از این رو شاعر تمام توانایی خود را برای ارائه بهترین شکل و حالت به کار می‌گیرد تا از این طریق شفاعت سرای آخرت را به دست آورد، چرا که پیامبر (ص) و اهل بیت ایشان و امام حسین (ع) یاری‌گر و تکیه‌گاه او در زندگی و الهام‌بخش قصیده و اشعارشان بوده‌اند.

این شعر از ورطه مادیات و سودگرایی فراتر رفته و به مرتبه اخلاص و صداقت رسیده است، بنابراین مطالعه و بررسی دقیق آن در پی فهم ویژگی‌های اسلوبی و زیبایی‌شناسی آن امری شایسته است، زیرا شاعر می‌کوشد از یک شاعر پیرو و مقلد به شاعری نوآور، حرفه‌ای و یگانه بدل شود و او به آن اندازه که در برابر تعامل با این مسأله و فهم و بیان آن است، در برابر قدرت و سلطه‌ای نیست.

این مسأله‌ای است که دشمنان آن را احساس کرده و بر آن آگاهی یافته‌اند، از این رو در طول سال‌های متمادی سعی کردند حق این شعر تابان و پر فروغ را کوچک بشمارند و آن را با الفاظی تحقیرکننده و توهین‌آمیز توصیف کنند، تناقض تأسف‌بار این‌که، آن‌ها به خود اجازه می‌دهند یک جانبه به مطالعه و صدور حکم‌های ناعادلانه و افتراهای بسیار در حق این شعر بپردازند، در حال حاضر کسی نتوانسته این شعر را یاری کرده یا حق آن را ادا کند، یا استدلال‌هایی بیاورد که باورهای آنان به این شعر تکذیب کند.

اینجاست که مسأله بازنگری در این شعر و تعامل با آن بر اساس روشی به دور از طرح‌هایی که به آن‌ها لطمه زده است، برای نویسنده اهمیت یافت. لذا وی روش جدیدی اتخاذ نمود تا شعر را از منبع اصلی، یعنی واقعه کربلا بررسی کند.

این شیوه را تحت عنوان (اشعار عاشورایی) نام‌گذاری کرد تا شعری را که در رابطه با این واقعه و ابعاد آن و وصف تصویر جوان‌مردی و فداکاری و قربانی شدن است، تبیین کند. بنابراین نوشتار حاضر پروژه بزرگی است که بیان‌گر بازنگری در ادبیات شیعه و نگاه به آن از زاویه جدیدی است که شایسته آن است و از موارد پنهان پرده برمی‌دارد.

به این ترتیب پایه این پژوهش برخورد با متن‌ها به صورت تحلیلی جهت کشف ابعاد اسلوبی و زیباشناسی است که به اطلاعات برون‌متنی توجه ندارد، مگر به مقداری که متن بدان نیاز داشته باشد زیرا این امور خواننده را از کشف روش شاعر در پرداختن به موضوع با استفاده از عامل زبان و چگونگی برانگیختن و جلب توجه او با استفاده از روش‌های مختلف باز می‌دارد.

کتاب، شعر عاشورایی: نقد و تحلیل به قلم علی کاظم المصلاوی در چهار فصل با عناوین ذیل به نگارش در آمده است:

فصل اول- اشعار عاشورایی شریف رضی؛ بررسی ساختار فنی

فصل دوم- اشعار عاشورایی شیخ صالح الکواز الحلی

فصل سوم- مفهوم قرآنی در اشعار عاشورایی شیخ صالح الکواز الحلی

فصل چهارم- دیوان شیخ محسن ابوالحب الکبیر؛ بررسی موضوعات شعری