تعریف شما از ادبیات عاشورایی چیست؟
عاشورا بازتاب وسیعی بر ادبیات فارسی و فرهنگ مردم ما داشته و این موضوع منجر به شکل‌گیری ادبیات آیینی و سوگواری‌ها شده است. انکار ادبیات آیینی از پیکره ادبیات فارسی مقوله‌ایی غیرممکن است. برخی می‌پندارند که ادبیات عاشورایی فقط شامل مرثیه‌ها است که در رثای سالار شهیدان و یاران ایشان سروده شده و فقط جنبه احساسی دارد، البته این جنبه نقش مهمی را بازی می‌کند و حتی امامان معصوم ما نیز بر این بعد تأکید دارند اما حادثه عاشورا چون منشوری است که می‌توان از نظرگاه‌های مختلف و ابعاد گوناگون به آن نگریست؛ یکی از این ابعاد بعد عرفانی است و آنچه ما را به این بعد رهنمون می‌کند اقوال امام حسین و یاران ایشان است یکی از این شواهد همین دعای عرفه است که دارای مضامین بالای عرفانی است. و یا سخنان حضرت در روز عاشورا گواه این موضوع است.
ادبیات عاشورایی به مجموعه مرثیه‌ها و اشعاری می‌گویند که در رثای حضرت سیدالشهدا و حادثه عاشورا سروده شده باشد البته این اشعار خود به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود:
1. شعر شهادت
2.شعر مقاومت
3.نوحه‌ها و مراثی
4.غزل مرثیه‌ها
5.منظومه‌های عرفانی؛ نظیر گنجینه الاسرار عمان سامانی
و...
البته محوریت این اشعار به مدح حضرت حسین(ع) و خاندان مطهرش اشاره می‌کند. و بستگی به نوع نگرش شاعر به این حادثه دارد.
عاشورا واقعه‌ای است که در رابطه با آن مطالب بسیاری نوشته‌شده. حال این سؤال ایجاد می‌شود که عرفان موجود در این متون برگرفته از حادثه می‌باشد یا روحیات و حالات نویسنده است که این عرفان را در آن دخیل می‌کند؟
سؤال شما، تقریباً نزدیک به اولین سؤالی است که در ذهن من قبل از شروع پژوهش کتاب نقش بسته بود که آیا عرفان تأویل شاعرانه و عارفانه از حادثه عاشورا است یا خود عاشورا این قابلیت را دارد که از بعد عرفانی به آن نگریسته شود؟ بله ما در این کتاب با استناد به اعمال و اقوال امام حسین(ع) و یارانش در روز عاشورا اثبات کردیم که این حادثه از بعد عرفانی نیز اهمیت بسزایی دارد، به‌عنوان مثال آخرین کلام امام در ظهر عاشورا «رضا برضائک» بود و «رضا» در عرفان جایگاه خاصی دارد و مصداق این آیه شریفه «یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربک راضیه مرضیه» است. البته اقوال دیگر ایشان و رجزهای اصحاب نشان از عرفان دارد که شایسته است علاقه‌مندان به این حوزه ادبی خود بامطالعه کتاب از نزدیک با دستاوردهای آن آشنا شوند.
ادبیات عاشورایی به مجموعه مرثیه‌ها و اشعاری می‌گویند که در رثای حضرت سیدالشهدا و حادثه عاشورا سروده شده باشد
انگیزه شما از ورود به این حوزه ادبیات چه بوده است؟
خب مشخص است آنچه که این‌گونه کارها را توجیه می‌کند عشق به اهل‌بیت و نوکری این خانواده است. البته من کار خاصی نکرده‌ام، هر کس با توان خودش در این راه گام برمی‌دارد. توان من کوچک و در مقابل عظمت اهل‌بیت و عشاق ایشان مانند بردن ران ملخ به بارگاه سلیمان نبی است. امید است این اندک باعث ابروی ما در دوجهان باشد انشاالله.
روند پژوهشی و تحقیق در کتاب «عرفان در ادبیات عاشورایی» چگونه بوده است؟
در این کتاب نگاه عرفای نامی ایران که بیشتر سنی مذهب هستند در مورد حادثه عاشورا نقل‌شده و همچنین یک نوع نگرش عرفانی در حادثه عاشورا با توجه به مقامات عرفانی و کلام امام ویاران در روز عاشورا بیان‌شده که در قالب یک‌فصل آمده، در 2 فصل اشعار شاعران عاشورایی با نگرش عرفانی و احساسی آمده است و در بخش پایانی اصطلاحات عرفانی کتاب به‌طور مختصر توضیح داده‌شده. البته قابل ذکر است که در فصل اول مرثیه‌سرایی در ایران تا زمان معاصر بررسی‌شده است.
در مسیر پژوهش این کتاب از روش کتابخانه‌ای استفاده شد یعنی تفحص در آثار نوشته‌شده، جمع‌بندی آثار، پیدا کردن آثار مذهبی با رویکرد عاشورایی و تحلیل اشعار در این حوزه با توجه به محور زمانی کار.
و سخن آخر ...
در سال 1386 زمانی که من نیت کردم در این زمینه پژوهش کنم کتاب مستقلی در این موضوع حتی درباره عرفان در حادثه عاشورا نبود چه برسد به عرفان در ادبیات عاشورایی در آن زمان دو کتاب «فتح خون» شهید آوینی و کتاب «حماسه عرفان» آقای جوادی آملی اشاراتی به این موضوع داشت اما مستقلاً در این باب کار نشده بود. به یاری خدا حدود دو سال ونیم در این موضوع تحقیق کردم و حاصل آن کتاب حاضر است. البته قابل‌ذکر است که در حال حاضر عرفان در عاشورا موضوع مورد توجه نسل حاضر گشته و الان چند کتاب در این موضوع نگاشته شده است. اما در حوزه عرفان در شعر عاشورایی هنوز من متوجه کار جدیدی نشده‌ام و امید است در آینده دوستان دیگری در این زمینه پژوهش نمایند.
یکی از رسالت‌های «کرب‌وبلا» اطلاع‌رسانی در حوزه امام حسین علیه‌السلام است که در راستای این رسالت، رویدادهای خبری را پوشش می‌دهد و مصاحبه با افراد صاحب نظر را به صورت غیرجانبدارانه در جهت تبیین دیدگاه‌های مختلف منتشر می‌کند. در نتیجه نظر افراد مصاحبه شونده لزوما همان دیدگاه«کرب‌وبلا» نخواهد بود.
یکی از رسالت‌های «کرب‌وبلا» اطلاع‌رسانی در حوزه امام حسین علیه‌السلام است که در راستای این رسالت، رویدادهای خبری را پوشش می‌دهد و مصاحبه با افراد صاحب نظر را به صورت غیرجانبدارانه در جهت تبیین دیدگاه‌های مختلف منتشر می‌کند. در نتیجه نظر افراد مصاحبه شونده لزوما همان دیدگاه «کرب‌وبلا» نخواهد بود.
از نظر من کتاب خوبیست ولی جای تدبیر و تفکر و کار بیشتری در ان است لطفا خانم نویسنده توجه کند