وجود گزارش‌های ضد و نقیض درباره کیفیت تعامل محمد بن‌ حنفیه و سیدالشهداء (ع) در رابطه با نهضت کربلا، نشان از لزوم ارزیابی و بررسی صحت و سقم آن اخبار دارد. گزارش ابن ‌اعثم مبنی بر نگارش وصیت‌نامه از سوی امام (ع) برای محمد بن حنفیه پیش از ترک مدینه؛ مخالفت او با قیام آن حضرت در گزارش ابن‌ سعد؛ دو نامه ارسالی سیدالشهداء (ع) برای وی از مکه و کربلا و نیز «روایت مشیت» که از ابن‌طاووس نقل شده، از جمله این اخبار است. پژوهش حاضر بر آن است تا این اخبار را مورد بازخوانی قرار داده و به نقد و ارزیابی آن‌ها بپردازد. 

قاضی «محمدبن سلامه» در مجموعه‌ای از سخنان امیرالمؤمنین (ع) که آن را دستور «معالم‌الحکم» نامیده، وصیت‌نامه‌هایی از آن حضرت آورده است. یکی از این وصیت‌نامه‌ها مختص به فرزندشان امام حسین(ع) می‌باشد که وصیت‌نامه‌ای بسیار مهم است. 

حضرت علی (ع) به بازماندگان خود وصیت‌هایی کرده‌اند که در تاریخ نقل شده‌است. یکی از این وصیت‌ها، وصیت ایشان به فرزند بزرگوارشان امام حسین (ع) است. متن این وصیت‌نامه در ادامه نقل شده است.