در این نوشتار، تحول صورت گرفته در فهم روایت «انا قتیل العبره» و کارکردهای گریه بر امام حسین (ع) در دوره معاصر (سده‌های 13-14 قمری) نسبت به دوره متأخر تاریخ اسلام (سده‌های 10-12 قمری) با استفاده از مفهوم «گفتمان» مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تحول در اندیشه سیاسی شیعه در دوران معاصر، موجب شده است که گریه بر اباعبدالله (ع)  که در دوره متأخر، غالباً عاملی برای کسب ثواب و آمرزش گناه دانسته می‌شد، بیشتر عاملی برای مبارزه با ظلم و بیداد تلقی شود.

این‌ نوشتار‌، با رویکرد دانستن چیستی عزاداری به سیره «علمی» و «عملی» معصومین (ع) می‌پردازد؛ بدین معنا که به صورت خلاصه و علمی به واژه‌شناسی کلمات «مأتم»، «ألمَنَاحَه»، «عَزَا»، «ألجَزَع» و ««عَوِیل» می‌پردازد و سپس با اشاره به‌ «سیره عملی» اهل بیت (ع) وظیفه پیروان آن حضرت را بیان می‌کند. در پژوهش حاضر مشخص می‌شود، عزاداری کاملاً وجه علمی، دینی، مذهبی و عقلانی داشته و موجب حفظ دین و ولایت الهی است.

اما از همه می‌شنوم که  تمام شد آن روزها، باید با پرچم‌های سیاه خداحافظی کنی !

بگذار روزها و ماه‌ها و فصل‌ها بیایند و بروند.....

وقایعی که بعد از شهادت امام حسین (ع) از کربلا تا مدینه برای اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ اتفاق افتاد خیلی بیشتر از آنست که بتوان بطور مختصر بیان نمود. همچنین بیشتر وقایع را ثبت نکرده‌اند و یا اگر ثبت شده به تاریخ دقیق آن اشاره نشده و به طور مطلق به محل وقوع آن اشاره رفته است 

تمام مخلوقات در مصیبت امام حسین (ع) گریستند . این  موضوع در روایات اهل البیت (ع) بیان شده است که در کنار گریه انسان‌ها، کائنات نیز برای  این واقعه گریستند و از آن متاثر شدند.

اقامه عزای امام حسین (ع) در روایات دارای تاکیدات فرآوانی است. همچنین تاکید به گریه و حتی داشتن حالت گریه در این مراسم ها بسیار ثواب دارد.

این واقعیت در روایتی از امام «صادق» (ع) بدین گونه آمده است که فرمود: شیعیان ما از ما هستند، چرا که از سرشت ما خلق شده و به نور ولایت ما آمیخته و به امامت ما دل خوش داشته و ما نیز به پیروی و دوستی آنان راضی هستیم. مصیبت‌های ما به آنان سرایت می‌کند و رنج و گرفتاری ما آنان را می‌گریاند.

آن چیزی که در روایات به تواتر بیان شده است، ثواب بالای گریه و عزاداری بر امام حسین (ع) است. به طوری که گفته شده است همه گناهان انسان را پاک می کند. اما آیا این بخشش شامل همه می شود و انسان هرقدر هم گناهکار باشد، گناهانش بخشیده می شوند؟

در روایات معتبر شیعه برای گریه، عزاداری و حتی صرف حزن اندوه، پاداش بیان‌شده است.  در کتاب فضائل الصحابه،  احمد بن حنبل رئیس مذهب حنبلی‌، روایت صحیح السندی از امام حسین -علیه‌السلام- نقل کرده که آن حضرت پاداش یک قطره اشک ریختن در عزای اهل‌بیت -علیهم‌السلام- را داخل شدن در بهشت می‌داند.

با سیری در سیره معصومین و روایات رسیده از آنان مشخص می‌شود که عزاداری  نمودهای فراوانی در سیره پیامبر و ائمه (ع) دارد .در این مقاله، ابتدا روایاتی که مستقیم و غیرمستقیم بر سوگواری دلالت دارند، آورده شده و سپس در بخش دوم، به شواهدی در زندگی  پیامبران  گذشته و پیامبر اسلام اشاره شده است.