موضوع زیارت حضرات معصومین (ع)، یکی از مصادیق اصلی توسل و تقرب‌جویی بندگان برای رسیدن به هدف آفرینش و معرفت الهی است. از میان زیارت‌های متعدد منسوب به امام حسین (ع)، زیارت اربعین به عنوان میثاق ولایی شیعیان و نشانه مومنان واقعی مورد عنایت ویژه واقع شده است. همچنین در کتب روایی شیعه، زیارت‌نامه‌ای معتبر برای روز اربعین، از سوی امام صادق (ع) صادر شده است که تعمق و بررسی بیشتر محتوای آن، اهداف قیام و صفات و شخصیت جامع امام حسین (ع) را به عنوان خلیفه الله نمایان‌تر می‌سازد.

مراسم پیاده‌روی و زیارت اربعین یکی از مهم‌ترین کانون‌های تربیتی انسانِ آزادی خواه است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به این سوال اساسی پاسخ می‌دهد که زیارت اربعین در تربیت فردی و اجتماعی زائران چه تأثیری دارد؟ از مهم‌ترین آثار زیارت اربعین در تربیت فردی زائر، خودسازی و تهذیب نفس، ایجاد آرامش درونی، تمرین صبر و استقامت، خودباوری، الگودهی و الگوپذیری، افزایش عشق و مهرورزی، تقویت دین‌داری و شکرگذاری از نعمت‌هاست.اربعین در بعد تربیت اجتماعی نیز می‌تواند در ایجاد همبستگی، تحقق امت واحده اسلامی، ایجاد شور و شعور سیاسی، توجه به امر به معروف و نهی از منکر و تبلور مفاهیم اخلاقی مانند تعاون، همدلی، ایثار و از خود گذشتگی، انفاق، بخشندگی، روحیه ظلم ‌ستیزی و استقامت تأثیرگذار باشد.

زیارت اربعین در میان شیعیان از جایگاه والایی برخوردار است. شیعیان هرساله در روز اربعین پیاده به سوی بارگاه مطهر امام حسین (ع) می روند. در کلام ائمه (ع) این زیارت از علامات مومن یاد شده است و خود متن زیارتنامه امام حسین در روز اربعین بسیار جای تامل دارد.

اگر مردم ارزش و پاداش زیارت حسین (ع) را بدانند، از اشتیاق قالب تهی کرده و از حسرت فراوان جانشان متلاشی خواهد شد! این سخن امام باقر (ع) نشان می دهد ارزش این زیارت چه اندازه است که  ترک آن چنین حسرتی  درپی دارد .در این نوشته  بخش کوچکی از فضایل زیارت  آن حضرت  بیان  می شود ...

زیارت حضرت امام حسین (ع) در این روز به دو نحو رسیده یکى زیارتی است که شیخ در تهذیب و مصباح روایت کرده از صفوان جمّال که گفت فرمود به من , مولایم حضرت صادق (ع) در زیارت اربعین که زیارت می‌کنی در هنگامى که روز بلند شده باشد و مى‌گویی...

بیستم ماه صفر، چهل روز پس از شهادت امام حسین (ع) ویاران باوفای آن حضرت، در تاریخ به «اربعین» حسینی مشهور شده است.