هنگامى که از اعمال مسجد کوفه فارغ شدى به سوى قبر مسلم بن عقیل (رضوان الله تعالى علیه) سفیر مخصوص امام حسین -ع- و نخستین شهید از خیل شهیدان کربلا که در کنار مسجد است ،می روی و نزد آن قبر شریف می‌گویی:
اَلْحَمْدُ للهِ الْمَلِکِ الْحَقِّ الْمُبین، اَلْمُتَصاغِرِ لِعَظَمَتِهِ جَبابِرَهُ الطّاغینَ،
ستایش از آن خدایی است که پادشاه بر حقّ آشکار، که گردن کشان سرکش در برابر عظمتش کوچک گردند.
اَلْمُعْتَرِفِ بِرُبُوبِیَّتِهِ جَمیعُ اَهْلِ السَّمواتِ وَالاْرَضینَ، اَلْمُقِرِّ بِتَوْحیدِهِ سآئِرُ الْخَلْقِ اَجْمَعینَ،
و آن‌کس که همه اهل آسمان‌ها و زمین‌ها به پروردگارش اعتراف دارند و تمامى مخلوقات به یگانگی‌اش اقرار دارند.
وَصَلَّى اللهُ عَلى سَیِّدِ الاْنامِ، وَاَهْلِ بَیْتِهِ الْکِرامِ،
و درود خدا بر آقاى تمامى بشر و خاندان گرامی‌اش
صَلاهً تُقِرُّ بِ‌ها اَعْیُنَهُمْ، وَتُرْغَمُ بِ‌ها اَنْفَ شانِئِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الاْنْسِ اَجْمَعینَ،
درودى که بدان روشن گردانى، دیدگانشان را و بدان بینى تمامی بدگویشان را از جن و انس به خاک بمالى.
سَلامُ اللهِ الْعَلىِّ الْعَظیمِ، وَسَلامُ مَلائِکَتِهِ الْمُقَرَّبینَ، وَاَنْبِیآئِهِ الْمُرْسَلینَ،
سلام خداى والاى بزرگ و سلام فرشتگان مقرّبش و پیمبران مرسلش
وَ اَئِمَّتِهِ الْمُنْتَجَبینَ، وَعِبادِهِ الصّالِحینَ، وَجَمیعِ الشُّهَدآءِ وَالصِّدّیقینَ،
و پیشوایان برگزیده‌اش و بندگان شایسته‌اش و همه شهیدان و راست‌گویان
وَالزّاکِیاتُ الطَّیِّباتُ فیـما تَغْتَدى وَتَرُوحُ، عَلَیْکَ یا مُسْلِمَ
و درودهاى پاکیزه و پاک در بامداد و پسین بر تو اى مسلم
بْنَ عَقیلِ بْنِ اَبیطالِب، وَرَحْمَهُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ، اَشْهَدُ اَنَّکَ قَدْ اَقَمْتَ الصَّلاهَ،
بن عقیل بن ابی‌طالب و برتو باد رحمت خدا و برکاتش. گواهى دهم که براستى تو نماز را به پاداشتى
وَآتَیْتَ الزَّکاهَ، وَاَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ، وَنَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ، وَجاهَدْتَ فِى اللهِ حَقَّ جِهادِهِ،
و بدادى زکات را و امر کردى به معروف (کار نیک) و نهى کردى از منکر (کار زشت) و جهاد کردى در راه خدا آن‌طور که شاید
وَقُتِلْتَ عَلى مِنْهاجِ الْمُجاهِدینَ فى سَبیلِهِ، حَتّى لَقیتَ
و کشته شدى بر راه جهاد کنندگان در راه خدا تا اینکه خداى عزوجل را دیدار کردى
اللهَ عزوجل، وَ هُوَ عَنْکَ راض، وَاَشْهَدُ اَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللهِ، وَبَذَلْتَ
در حالى که او از تو خشنود بود و گواهى دهم که تو براستى وفا کردى به پیمان خدا و جان بدادى
نَفْسَکَ فى نُصْرَهِ حُجَّهِ اللهِ وَابْنِ حُجَّتِهِ، حَتّى اَتیکَ الْیَقینُ،
تو در یارى حجّت و فرزند حجّت خدا بودی تا اینکه مرگ به سراغت آمد
اَشْهَدُ لَکَ بِالتَّسْلیمِ وَالْوَفآءِ وَالنَّصیحَهِ، لِخَلَفِ النَّبِىِّ الْمُرْسَلِ، وَالسِّبْطِ الْمُنْتَجَبِ،
گواهى دهم براى تو به اینکه تسلیم گشتى و وفادارى و خیرخواهى کردى براى یادگار پیغمبر مرسل و آن سبط (نوه) برگزیده‌اش
وَالدَّلیلِ الْعالِمِ، وَالْوَصِىِّ الْمُبَلِّغِ، وَالْمَظْلُومِ الْمُهْتَضَمِ، فَجَزاکَ اللهُ عَنْ رَسُولِهِ وَعَنْ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ،
و راهنماى دانشمند و وصى تبلیغ کننده و آن ستمدیده‌ای که حقش را پایمال کردند پس خداوند تو را از جانب پیامبرش و امیر مؤمنان پاداش دهد
وَعَنِ الْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ، اَفْضَلَ الْجَزآءِ بِما
و از جانب حسن و حسین بهترین پاداش‌ها را به خاطر
صَبَرْتَ وَاحْتَسَبْتَ وَاَعَنْتَ، فَنِعْمَ عُقْبَى الدّارِ، لَعَنَ اللهُ مَنْ قَتَلَکَ، وَلَعَنَ
آن بردبارى و پاداش جویى و کمکى که کردى و چه خوب است خانه سرانجام تو. خدا لعنت کند کسى که تو را کُشت و خدا لعنت کند
اللهُ مَنْ اَمَرَ بِقَتْلِکَ، وَلَعَنَ اللهُ مَنْ ظَلَمَکَ، وَلَعَنَ اللهُ مَنِ افْتَرى عَلَیْکَ، وَلَعَنَ
کسى که دستور داد به کُشتنت و خدا لعنت کند کسى که به تو ستم کرد و خدا لعنت کند کسى را که بر تو دروغ بست و خدا لعنت
اللهُ مَنْ جَهِلَ حَقَّکَ، وَاسْتَخَفَّ بِحُرْمَتِکَ، وَلَعَنَ اللهُ مَنْ بایَعَکَ وَ غَشَّکَ،
کند کسى که نادانى کرد در حقّ تو و حرمت تو را سبک شمرد و خدا لعنت کند کسى که با تو بیعت کرد و فریبت داد.
وَخَذَلَکَ وَاَسْلَمَکَ، وَمَنْ اَلَبَّ عَلَیْکَ وَ لَمْ یُعِنْکَ، اَلْحَمْدُللهِِ الَّذى جَعَلَ
و دست از یاری‌ات برداشته تو را تسلیم دشمن کرد و آنکه دشمن را علیه تو شوراند و کمکت نکرد ستایش خدایى را که
النّارَ مَثْویهُمْ، وَبِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ، اَشْهَدُ اَنَّکَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً، و آن اللهَ
دوزخ را جایگاه ایشان قرار داد و بد جایگاهى است براى واردین. گواهى دهم که براستى تو مظلوم کشته شدى و حتماً خداوند
مُنْجِزٌ لَکُمْ ما وَعَدَکُمْ، جِئْتُکَ زائِراً عارِفاً بِحَقِّکُمْ، مُسَلِّماً لَکُمْ،
وفا کند به آن وعده‌ای که به شما داده است. آمده‌ام به درگاهت براى زیارت و شما را به حقّ بشناسم و تسلیم شمایم.
تابِعاً لِسُنَّتِکُمْ، وَنُصْرَتى لَکُمْ مُعَدَّهٌ، حَتّى یَحْکُمَ اللهُ وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمینَ،
و پیرو طریقه و روش شما هستم و یاریم براى شما آماده است تا اینکه خدا حکم فرماید و او بهترین حکم کنندگان است
فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لامَعَ عَدُوِّکُمْ، صَلَواتُ اللهِ عَلَیْکُمْ، وَ عَلى اَرْواحِکُمْ
پس با شمایم، با شما نه با دشمن شما درودهاى خدا بر شما و بر ارواحتان
وَاَجْسادِکُمْ وَشاهِدِکُمْ وَغائِبِکُمْ، وَالسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَهُ اللهِ وَ
و بر اجسادتان و بر حاضر و غایبتان و سلام بر شما و رحمت خدا
بَـرَکـاتُـهُ، قَتَـلَ اللهُ اُمَّهً قَتَلَتْکُمْ بِـالاْیْدى وَ الاْلْـسُنِ.1
و برکاتش بر شما باد، بکشد خدا آن مردمى را که به‌وسیله دست‌ها و زبان‌هایشان شما را کشتند.
یادآورى: «مزار کبیر» بخشى از کلمات فوق را به‌منزله اذن دخول قرارداده است.2 آنگاه اشاره به ضریح کرده، می‌گویی:
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْعَبْدُ الصّالِحُ، اَلْمُطیعُ للهِ وَلِرَسُولِهِ، وَلاِمیرِالْمُؤْمِنینَ
سلام بر تو اى بنده شایسته پیرو خدا و رسولش و امیر مؤمنان
وَالْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ السَّلامُ، اَلْحَمْدُ للهِ، وَسَلامٌ عَلى
و حسن و حسین ع ستایش براى خدا است و سلام بر
عِبادِهِ الَّذینَ اصْطَفى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَالسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَهُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ وَمَغْفِرَتُهُ،
بندگان برگزیده خدا (یعنى) محمّد و آل او. و سلام بر شما و رحمت خدا و برکاتش و آمرزشش بر شما باد.
وَعَلى رُوحِکَ وَبَدَنِکَ، اَشْهَدُ اَنَّکَ مَضَیْتَ عَلى ما مَضى عَلَیْهِ
و بر روح تو و بدنت گواهى دهم که تو براستى برفتى بر همان راهى که رفتند بر آن
الْبَدْرِیُّونَ والْمُجاهِدُونَ فى سَبیلِ اللهِ، اَلْمُبالِغُونَ فى جِهادِ اَعْدآئِهِ
جنگجویان بدر و جهاد کنندگان در راه خدا و کوشش کنندگان در پیکار دشمنان خدا
وَ نُصْرَهِ اَوْلِیآئِهِ، فَجَزاکَ اللهُ اَفْضَلَ الْجَزآءِ، وَاَکْثَرَ الْجَزآءِ، وَاَوْفَرَ جَزآءِ
و یارى دوستانش پس خدایت پاداش دهد بهترین پاداش و بیشترین پاداش و شایان‌ترین پاداش
اَحَد مِمَّنْ وَفى بِبَیْعَتِهِ، وَاسْتَجابَ لَهُ دَعْوَتَهُ، وَاَطاعَ وُلاهَ اَمْرِهِ، اَشْهَدُ
هر کدام‌یک از آن‌ها که وفا کرد به بیعتش و پاسخ داد به دعوتش و پیروى کرد از زمامداران فرمانش گواهى دهم
اَنَّکَ قَدْ بالَغْتَ فِى النَّصیحَهِ، وَاَعْطَیْتَ غایَهَ الْمَجْهُودِ، حَتّى بَعَثَکَ اللهُ فِى
که تو در خیرخواهى کوتاهى نکردى و حد اعلاى کوشش را کردى تا اینکه خداوند تو را برانگیخت در
الشُّهَدآءِ، وَجَعَلَ رُوحَکَ مَعَ اَرْواحِ السُّعَدآءِ، وَاَعْطاکَ مِنْ جِنانِهِ اَفْسَحَ‌ها
زمره شهیدان و روح تو را قرار داد با ارواح نیک‌بختان و بداد به تو از بهشتش وسیع‌ترین
مَنْزِلاً، وَاَفْضَلَ‌ها غُرَفاً، وَرَفَعَ ذِکْرَکَ فِى الْعِلِّیّینَ، وَحَشَرَکَ مَعَ النَّبِیّینَ
منزل‌ها و بهترین غرفه‌ها را و بالا برد نامت را در جایگاه‌های بلند و تو را محشور کرد با پیمبران
وَالصِّدّیقینَ وَالشُّهَدآءِ وَالصّالِحینَ، وَحَسُنَ اوُلئِکَ رَفیقاً، اَشْهَدُ اَنَّکَ لَمْ
و صدیقان و شهیدان و شایستگان و چه نیکو رفیقانى هستند گواهى دهم که براستى تو
تَهِنْوَلَمْ تَنْکُلْ، وَاَنَّکَ قَدْمَضَیْتَ عَلى بَصیرَه مِنْ اَمْرِکَ، مُقْتَدِیاًبِالصّالِحینَ،
سستى نکردى و کُندى نورزیدى و با بینایى کامل در کار خویش گام برداشتى به شایستگان اقتدا کردى
وَمُتَّبِعاً لِلنَّبِیّینَ، فَجَمَعَ اللهُ بَیْنَنا وَبَیْنَکَ، وَبَیْنَ رَسُولِهِ وَاَوْلِیآئِهِ فى
و از پیمبران پیروى نمودى پس خدا گردآورد میان ما و تو و میان پیامبر و دوستانش
مَنازِلِ الْمُخْبِتینَ، فَاِنَّهُ اَرْحَمُ الرّاحِمینَ
در منزلگاه‌های بندگان فروتن او که براستى او مهربان‌ترین مهربانان است.
سپس دو رکعت نماز در بالاى سر بخوان و آن را به آن جناب هدیه نما و بگو:
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَلا تَدَعْ لى...
خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و برایم گناهى بجا نگذار.
و این همان دعایى است که در حرم حضرت عبّاس -ع- خوانده می‌شود.
و اگر خواستى وداع کنى با جناب مسلم -ع- همان وداعى را که در زیارت جناب عباس -ع - ذکر می‌شود، بخوان!
گردآوری: تحریریه سایت تخصصی امام حسین -علیه‌السلام-
1- مصباح الزائر، صفحه 99 و بحارالانوار، جلد 97، صفحه 426.
2- مزار کبیر، صفحه 177.
3- مصباح الزائر، صفحه 101 و بحارالانوار، جلد 97، صفحه 427.
