مسیر صحیح هدایت و سعادت بشر بسیار عمیق‌‌تر و محکم‌‌تر بوده است؛ چراکه هر نبی و ولی الهی با در نظر گرفتن شرایط عصری که در آن به سر می‌‌برد راه انبیا و اولیای الهی پیش از خود را تداوم میبخشد. به‌عبارت‌دیگر همه انبیا و اولیای الهی چراغ‌های نورانی هدایت‌اند؛ منتهی هرکدام متناسب با شرایط زمانی و مکانی خود به نورافشانی می‌‌پردازند.
در فرهنگ اسلامی ائمه اطهار علیهم‌السلام به‌عنوان جانشینان پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و اله همگی نور واحدند و هدف مشترکی را دنبال میکنند. وجود هر یک از آنان همانند یک مشعل روشن یا عَلَم سرافراز، مسیر صحیح و کامل هدایت را به بندگان خدا نشان می‌‌دهند و آنان را از گرفتار شدن به ضلالت و گمراهی بازمی‌دارند. بااین‌همه ارتباط و پیوستگی بعضی از آن‌ها با همدیگر از ویژگی و خصوصیتی برخوردار است که از بررسی این‌گونه از پیوندها می‌‌توان با مراحل گوناگون چگونگی تداوم مبارزه حقّ و باطل و سرنوشت نهایی این مبارزات و همین‌طور با بخشی از ریزه‌کاری‌های دقیق سنت‌های الهی و روند تحقق نهایی اهداف حیات‌بخش انبیا و اولیای الهی آشنا شد.
بدون تردید پیوستگی و ارتباط امام حسین (ع) با آخرین حجت الهی حضرت بقیه‌الله عج الله فرجه بسیار بارز و درخور تعمّق است؛ چراکه با بررسی ابعاد مختلف پیوند این دو حجّت الهی به‌خوبی چگونگی فراهم شدن بستر حاکمیت احکام و ارزش‌های الهی در سرتاسر عالم مشخص میشود. این نوشته در پی آن است که برخی از پیوستگی‌های حضرت سیدالشهدا (ع) با موعود بزرگ جهانی حضرت مهدی (عج) را روشن سازد.
بارها تصریح‌شده است که منجی عالم بشریت حضرت مهدی (عج) از نسل امام حسین (ع) است
امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از تبار امام حسین (ع)
در مجموعه روایات منقول از پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار(ع) بارها تصریح‌شده است که منجی عالم بشریت حضرت مهدی (عج) از نسل امام حسین (ع) است. ازجمله روایت‌شده است که پیامبر اکرم (ص) دریکی از روزهای آخر عمر مبارکشان درحالی‌که دستشان را به شانه امام حسین (ع) گذاشته بودند خطاب به دختر بزرگوارشان حضرت زهرا (ع) فرمودند:
مهدی این امت از نسل این فرزندم است. دنیا به پایان نخواهد رسید مگر این‌که مردی از اولاد حسین (ع) قیام کرده جهان را با عدل و داد پر سازد...1 ایشان در جای دیگر در ضمن معرفی ائمه اطهار (ع) میفرمایند:
امامان بعد از من دوازده نفرند که نه نفر از آن‌ها از تبار فرزندم حسین (ع) است که نهمین نفرشان قائم است این دوازده تن اهل‌بیت و عترت من هستند. گوشت آن‌ها گوشت من و خون آن‌ها از خون من است.2
امیر مؤمنان علی (ع) روزی به حضرت اباعبدالله (ع) فرمودند: نهمین فرزند تو ای حسین، قائم آل محمد (ص) است او دین خدا را آشکار ساخته و عدالت را در سرتاسر زمین حاکمیت خواهد بخشید...3 دراین‌باره خود امام حسین (ع) نیز میفرمایند: نهمین فرزند من، قائم به‌حق است خداوند به‌وسیله او زمین مرده را دوباره زنده خواهد ساخت و دین را حاکمیت خواهد بخشید. او حق را برخلاف میل مشرکان و دشمنان احقاق خواهد کرد.4
همین اهداف و انگیزه‌‌ها حتی با تعابیر مشابه با تعابیر به‌کاررفته در مورد نهضت حسینی قابل‌مشاهده است.
تحقق اهداف عاشورا با قیام مهدی (عج)
امام حسین (ع) باهدف زنده ساختن احکام قرآن و سنّت پیامبر اکرم (ص) و از بین بردن بدعت‌هایی که درنتیجه حاکمیت بنی‌امیه در دین ایجادشده بود قیام کردند و در طول مسیر مدینه تا کربلا ضمن اشاره به انگیزه قیامشان فرمودند: من به‌منظور ایجاد اصلاح در امّت جدم رسول خدا (ص) قیام کرده‌‌ام می‌‌خواهم امربه‌معروف و نهی از منکر کنم و به همان سیره و شیوه مرسوم جدم پیامبر اکرم (ص) و پدرم علی (ع) عمل میکنم.5 آن حضرت در نامه‌های به بزرگان قبایل بصره تصریح میکنند: من شمارا به کتاب خدا و سنّت پیامبرش دعوت میکنم. در شرایطی که اکنون ما زندگی می‌‌کنیم سنت رسول خدا (ص) از بین رفته و به‌جای آن بدعت و احکام و ارزش‌های غیر اسلامی نشسته است مرا بپذیرید و به یاری من برخیزید. شمارا به راه ارشاد و رستگاری هدایت خواهم کرد.6 از مجموعه سخنان امام حسین (ع) اهداف والای نهضت عاشورا به‌خوبی روشن میشود که احیای قرآن، احیای سنت نبوی و سیره علوی، از بین بردن کج روی‌ها، حاکم ساختن حق، حاکمیت بخشیدن به‌حق پرستان، از بین بردن سلطه استبدادی حکومت ستمگران، تأمین قسط و عدل در عرصه‌‌های اجتماعی و اقتصادی و... ازجمله آن‌هاست.
از طرف دیگر وقتی اهداف قیام منجی عالم بشریت و ویژگی‌های حکومت جهانی آن حضرت را موردبررسی قرار می‌‌دهیم همین اهداف و انگیزه‌‌ها حتی با تعابیر مشابه با تعابیر به‌کاررفته در مورد نهضت حسینی قابل‌مشاهده است.
حضرت علی بن ابیطالب (ع) در توصیف سیره حکومتی امام مهدی (عج) میفرمایند:
هنگامی‌که دیگران هوای نفس را بر هدایت مقدم بدارند او [مهدی موعود (عج)] امیال نفسانی را به هدایت برمی‌گرداند و در شرایطی که دیگران قرآن را بارأی خود تفسیر و تأویل خواهند کرد او آراء و عقاید را به قرآن بازمی‌گرداند. او به مردم نشان خواهد داد که چگونه می‌‌توان به سیره نیکوی عدالت رفتار کرد و او تعالیم فراموش‌شده قرآن و سیره نبوی را زنده خواهد ساخت.7
امام باقر (ع) در روایتی میفرمایند: قائم آل محمد (ص) مردم را به‌سوی کتاب خدا، سنّت پیامبر (ص) و ولایت علی بن ابیطالب (ع) و بیزاری از دشمنان آنان دعوت خواهد کرد. 8
امام صادق (ع) میفرمایند: حضرت مهدی (عج) تمام بدعت‌های ایجادشده در دین را در سرتاسر جهان از بین خواهد برد و در مقابل، تک تک سنت‌های نبوی را به اجرا درخواهد آورد.9 آن حضرت در جای دیگر ضمن تصریح به این حقیقت که امام مهدی (عج) بر طبق سیره و روش رسول اکرم (ص) عمل خواهد کرد؛ درباره اصلاحات انجام‌شده توسط آن حضرت چنین می‌فرماید:
قائم آل محمد (ص) به همان شیوه‌ای که پیامبر اکرم (ص) رفتار می‌کردند رفتار خواهد کرد آنچه از نشانه و ارزش‌ها و شیوه های جاهلیت که باقی‌مانده‌اند از میان برمی‌دارد و پس از ریشه‌کن کردن بدعت‌ها احکام اسلام را از نو حاکمیت میبخشد.10
امام صادق (ع) درزمینه? نوع قضاوت و داوری و برخورد آن حضرت با ظلم و ستم نیز میفرمایند: چون قائم ما قیام کنند در بین مردم به عدالت داوری خواهند کرد و در زمان او بساط ستم و بیداد از روی زمین جمع خواهد شد و راه‌ها امن شده... و هر صاحب حقّی به‌حق خود دست خواهد یافت و احکام و ارزش‌های حیات‌بخش دینی در سرتاسر جامعه حاکمیت پیدا خواهد کرد.11 نتیجه آن‌که علاوه بر مشترک بودن اهداف نهضت عاشورا با قیام امام مهدی (عج) در زمان حکومت جهانی حضرت ولی‌عصر (عج) بذرها و نهال‌های هرس شده در جریان قیام کربلا به بار خواهد نشست و به برکت آن، جهان پر از عدل و داد خواهد شد و تمام اهداف انبیای الهی از آدم تا خاتم تحقق خواهد یافت و بشر طعم واقعی صلح و امنیت و سعادت را خواهد چشید.
ای مردم جهان! منم امام قائم. منم شمشیر انتقام الهی که همه ستمگران را به سزای اعمالشان خواهم رساند و حقّ مظلومان را از آن‌ها پس خواهم گرفت. ای اهل عالم! جدم حسین بن علی (ع) را تشنه به شهادت رساندند و بدن مبارک او را عریان درروی خاک‌ها رها کردند. دشمنان از روی کینه‌توزی جدم حسین (ع) را ناجوانمردانه کشتند
مهدی (عج) منتقم خون امام حسین (ع)
یکی از القاب حضرت مهدی (عج) منتقم است. در توضیح علّت برگزیده شدن این لقب بر آن حضرت مطالب زیادی در سخنان اهل‌بیت (ع) واردشده است. ازجمله در روایتی که از امام محمدباقر (ع) نقل‌شده، وقتی از آن حضرت سؤال میکنند که چرا فقط به آخرین حجّت الهی قائم گفته میشود؟ آن حضرت در پاسخ میفرمایند:
چون در آن ساعتی که دشمنان، جدم امام حسین (ع) را به قتل رساندند فرشتگان با ناراحتی درحالی‌که ناله سر داده بودند عرض کردند پروردگارا! آیا از کسانی که برگزیده و فرزند برگزیده تو را ناجوانمردانه شهید کردند درمی‌گذری؟ در جواب آن‌ها خداوند به آنان وحی فرستاد که: ای فرشتگان من! سوگند به عزت و جلالم از آنان انتقام خواهم گرفت هرچند بعد از مدّت زمان زیادی. آنگاه خداوند متعال نور و شبح فرزندان امام حسین (ع) را به آنان نشان داد و پس از اشاره به یکی از آنان که در حال قیام بود فرمود: با این قائم از دشمنان حسین (ع) انتقام خواهم گرفت.12 در تفسیر آیه «وَمَنْ قُتِلَ مظلوماً فقد جَعَلْنا لِوَلیّه سلطاناً...؛ هر کس مظلومانه کشته شود ما برای ولی او تسلطی بر ظالم قرار می‌‌دهیم»...13 از امام صادق (ع) روایت‌شده است که: مراد از مظلوم در این آیه، حضرت امام حسین (ع) است که مظلوم کشته شد و منظور «جَعَلنا لِوَلیِّه سلطانا» امام مهدی (عج) است.14 امام باقر (ع) نیز تصریح میکنند: ما اولیای دم امام حسین (ع) هستیم. هنگامی‌که قائم ما قیام کنند پیگیری خون امام حسین (ع) خواهد کرد.15 در دعای ندبه نیز به این حقیقت با این تعبیر تصریح‌شده است: أینَ الطالِبُ بِدَمِ المَقتولِ بِکَربَلا.
کجاست آن عزیزی که پس از ظهورش خون شهید مظلوم کربلا را از دشمنان باز پس خواهد گرفت...16
همچنین روایت‌شده است که حضرت مهدی (عج) پس از ظهور بین رکن و مقام برای مردم خطبه خواهد خواند و در مهم‌ترین قسمت خطبه به‌صورت مکرر با نهایت اندوه و تأثر شهادت مظلومانه امام حسین (ع) را مورداشاره قرار خواهد داد ازجمله خواهد فرمود:
ای مردم جهان! منم امام قائم. منم شمشیر انتقام الهی که همه ستمگران را به سزای اعمالشان خواهم رساند و حقّ مظلومان را از آن‌ها پس خواهم گرفت. ای اهل عالم! جدم حسین بن علی (ع) را تشنه به شهادت رساندند و بدن مبارک او را عریان درروی خاک‌ها رها کردند. دشمنان از روی کینه‌توزی جدم حسین (ع) را ناجوانمردانه کشتند...17
در حقیقت با این‌گونه از عبارات نوید انتقام خون به‌ناحق ریخته امام حسین (ع) را به جهانیان خبر می‌دهد...
و همچنین به دلالت روایات فراوانی شعار یاران امام مهدی (عج) پس از ظهور این جمله بسیار الها م بخش است: یالثارات الحُسَین (ع) .18 ای بازخواست کنندگان خون حسین (ع)
این جمله اشاره به این معنا دارد که هنگام انتقام خون پاک امام حسین (ع) فرارسیده است کسانی که می‌خواهند از دشمنان آن حضرت انتقام خون به‌ناحق ریخته حجّت الهی را بگیرند مهیا شوند.
مهدی همیشه به یاد حسین
حتی به پیروان اهل‌بیت (ع) توصیه میشود که در شب میلاد امام عصر (عج) از زیارت امام حسین (ع) غافل نشوند.
ازآنجاکه امام حسین (ع) با تمام وجود، همه توانمندی‌ها و سرمایه های خود را ایثار کرد تا اسلام را از خطر اساسی برهاند؛ آخرین حجت الهی نیز تصریح دارند که همواره به یاد ایثارگری و فداکاری‌های آن حضرت هستند و شب و روز با یادآوری مصیبت‌هایی که بر ایشان روا داشته شد خون گریه میکنند.
در بخشی از زیارت «ناحیه مقدسه» دراین‌باره می‌خوانیم: ...اگر روزگار وقت زندگی مرا از تو [ای حسین] به تأخیر انداخت و یاری و نصرت تو در کربلا در روز عاشورا نصیب من نشد، اینک من هرآینه صبح و شام به یاد مصیبت‌های تو ندبه میکنم و به‌جای اشک بر تو خون گریه میکنم...
بدون تردید این قبیل از تعابیر نهایت محبت و دل‌بستگی حضرت مهدی (عج) را به سیّدالشهداء (ع) نشان می‌دهد و ضرورت زنده نگه‌داشتن خاطره اباعبدالله (ع) ازجمله از طریق عزاداری برای آن حضرت را مورد تأکید قرار داده و عمق فاجعه کربلا و جنایت بنی‌امیه به اسلام و انسانیت را افشا می‌کند.
حتی این به یاد امام حسین (ع) بودن در عملکرد سایر ائمه اطهار (ع) نیز به چشم می‌خورد؛ یعنی آن‌ها نیز در مواقع اشاره به فداکاری‌ها و مظلومیت‌های امام حسین (ع) به‌گونه‌ای موضوع امام مهدی (عج) را مورد تأکید قرار داده اند به‌عنوان‌مثال در دعای ندبه امام صادق (ع) یاد سیّد الشهداء (ع) به همراه امام مهدی (عج) گرامی داشته شده است.
در حقیقت شکایت شهادت جان‌گداز حضرت امام حسین (ع) به ساحت مقدّس حضرت بقیه‌الله (عج) شده است و درخواست میشود که به عنایت خداوند متعال هر چه زودتر زمینه ظهور فراهم شود بلکه هر چه زودتر مهدی موعود (عج) ظهور نموده انتقام خون آن حضرت را از دشمنان بگیرند...و حتی به پیروان اهل‌بیت (ع) توصیه میشود که در شب میلاد امام عصر (عج) از زیارت امام حسین (ع) غافل نشوند.
البتّه این موضوع به همین صورت در مورد امام حسین (ع) نیز مطرح است؛ یعنی حضرت اباعبدالله حسین (ع) نیز همواره به یاد مهدی موعود بوده اند. در دعای روز ولادت امام حسین (ع) از امام مهدی (عج) یاد میشود و در روز عاشورا و در زیارت عاشورا نام و یاد مهدی (عج) تسلی‌بخش قلب سوزان شیفتگان اهل‌بیت (ع) است.
مجموعه این برنامه‌‌های حساب‌شده، پیوند عاشورا و امام حسین (ع) را با قیام جهانی امام مهدی (عج) هر چه بیشتر روشن می‌‌سازند.
گذشته از همه آنچه بیان شد، طبق روایات بسیاری که از حضرات معصومین (ع) نقل‌شده است در بسیاری از مسائل جزئی نیز امام مهدی (عج) با امام حسین (ع) پیوستگی‌ها و ارتباطات قابل‌توجهی دارند که از آن جمله است:
1. روز ظهور امام مهدی (عج) مقارن با روز عاشورا است. از امام باقر (ع) روایت‌شده است: قائم آل محمد (ص) در روز شنبه که مصادف با روز عاشورا؛ یعنی همان روزی که حضرت اباعبدالله (ع) به شهادت رسیدند قیام خواهد کرد.19
2. از مجموعه روایات به‌خوبی روشن میشود همان‌گونه که امام حسین (ع) نهضت خود را از مکه آغاز کردند؛ یعنی پس از خارج شدن از مدینه به مکه آمدند و از کنار بیت‌الله قیام خود را به مردم خبر دادند و به سمت کوفه حرکت کردند، حضرت مهدی (عج) نیز از کنار بیت‌الله جهانیان را به بیعت با خود فرا خواهد خواند و آنگاه حرکت‌های اصلاحی را تداوم خواهد بخشید و درنهایت مقرّ حکومتی خویش را در کوفه قرار خواهد داد.
3. حتی طنین صدای امام مهدی (عج) همان طنین صدای امام حسین (ع) است. پیام مهدی (عج) همان پیام حسین (ع) است که فریاد می‌زند: ای مردم مگر نمی‌بینید به‌حق عمل نمی‌شود و از باطل خودداری نمی‌گردد... امربه‌معروف و نهی از منکر کنار گذاشته‌شده است و احکام الهی و سنن پیامبر (ص) آشکار هتک میشود و...
این پیام و هشدار در لحظه ظهور با همان صدا به مردم جهان اعلام خواهد شد که امام حسین (ع) در روز عاشورا با همان لحن و آهنگ مردم را به تبعیت از حقّ و اعراض از بدی‌ها فراخواندند: إنّ صوت القائم یشبه بصوت الحسین (ع)
صدای [گیرا و دلنواز] قائم شبیه [طنین خوش] صدای اباعبدالله (ع) است.
4. برخی از یاران حسین (ع) پس از رجعت در رکاب امام مهدی (عج) به یاری آن حضرت خواهند پرداخت و حتی برخی از فرشتگانی که جزء اصحاب امام حسین (ع) بوده اند در خدمت قائم آل محمد (ص) خواهند بود و... .
«أللّهمّ نرغب إلیک دوله کریمه تعزّبها الإسلام و أهله و تُذِّلُ بها النفاق و أهله...»
