روشن است که نهضت امام حسین علیه‌السلام در شرایطی ایجاد شد که قدرت در دست امویان بود. آنها در تحریف حقایق مشهور و معروف بودند به همین دلیل نهضت کربلا دچار یک توطئۀ کم‌نظیر تبلیغاتی شد.

همین‌طور در روزگار بنی‌عباس؛ زیرا آنان نیز همان سیاست بنی‌امیه را دنبال می‌کردند؛ بلکه در بعضی موارد آنان با علوی‌ها با شدت و قساوت بیشتری برخورد می‌کردند. به همین جهت بسیاری از وقایع نهضت امام حسین (ع) به‌ویژه جزئیات آن بر ما پوشیده مانده است.

روشن است که نهضت امام حسین (ع) در فاصلۀ زمانی طولانی قبل از روز عاشورا شروع شد. از زمانی که کاروان از مدینه منوره حرکت کرد و با عبور از منزلگاه‌های متعددی به مکه رسید؛ سپس از آنجا به‌سوی عراق رفت و بعد از طی منازلی در کربلا مستقر شد. اما ما وقتی به تاریخ نهضت مراجعه می‌کنیم گزارش قابل‌توجهی از حوادث و وقایع مسیر حرکت نمی‌یابیم؛ بلکه بسیاری از وقایعی که در روز عاشورا اتفاق افتاده مخفی مانده است. یکی از این وقایع مسئلۀ عطش امام حسین (ع) و اصحاب ایشان است. بله در منابع متعدد حدیثی و در کتب زیارات و تاریخ با سند صحیح و قابل ‌اعتماد، اصل مسئلۀ عطش امام حسین (ع) و اینکه آن حضرت با لب تشنه به شهادت رسیدند، آمده است که به بعضی از این موارد اشاره می‌کنیم:

1. علامه نوری و علامه مجلسی روایت کرده‌اند: حسین‌بن‌علی (ع) و اهل‌بیت و اصحاب ایشان مظلومانه و درحالی‌که جسم و جانشان، مقهور شده و مورد ستم قرارگرفته بود و با لب تشنه به قتل رسیدند.[1]

2. صاحب مستدرک الوسائل از امام محمدباقر (ع) روایت کرده است که فرمود: «حضرت حسین (ع) که صاحب کربلا است درحالی‌که مظلوم و اندوهگین و تشنه و غصه‌دار بود شهید شد.»[2]

3. علامه مجلسی روایت کرده است که جبرئیل وقایعی را که بر امام حسین (ع) اتفاق می‌افتد برای حضرت آدم (ع) نقل کرد از جمله اینکه: «این پسر تو دچار یک مصیبتی خواهد شد که مصائب دیگر در مقابل آن کوچک خواهند بود: حضرت آدم (ع) فرمود: چه مصیبتی؟ جبرئیل گفت: حسین (ع) در حالی شهید می‌شود که عطشان، غریب، تنها، بی‌یاور و بی معین خواهد بود.»[3]

علاوه بر روایاتی که ذکر شد روایات زیاد دیگری نیز وجود دارد[4] که ماجرای عطش امام حسین (ع) را برای ما مسلم می‌کند؛ اما بسیاری از جزئیات آن بر ما مجهول است. دربارۀ اینکه برای تهیۀ آب اقدام به حفر چاه کردند یا نه روایاتی وجود دارد که به آنها اشاره می‌کنیم:

1. بنا به نقل برخی از روایات «... امام کلنگی برداشت و پشت خیام زنان به فاصلۀ نه گام به‌طرف جنوب زمین را کند. آبی گوارا بیرون آمد و آن حضرت و همراهان همه آب آشامیدند و مشک‌ها را پر کردند. ...»[5]

ممکن است با توجه به نزدیکی کربلا به رودخانه فرات و بالا بودن سطح آب اصحاب نیز از این شیوه استفاده کرده باشند؛ ولی دشمن از این امر مطلع شد و از آن به‌شدت جلوگیری کرد.

2. در تاریخ آمده است: «چون این خبر به عبیدالله زیاد رسید، در ضمن نامه‌ای به عمر سعد، از او خواست که نگذارند اهل‌بیت امام حسین (ع) به آب دست پیدا کنند و در نامه‌اش نوشت: به من چنان رسانیده‌اند که حسین (ع) و یاران او چاه‌ها حفر کرده و آب برمی‌دارند، به همین جهت امکان هیچ شکستی برای ایشان نیست. چون بر مضمون نامه مطلع شوی باید که حسین‌بن‌علی (ع) و یاران او را از کندن چاه منع کنی و نگذاری که دنبال آب بگردند.»[6]

3. از مناقب نقل شده که اهل‌بیت امام حسین (ع) در سه شبانه‌روزی که از آب ممنوع بودند، گاهی برای استعمال آب غیر شرب چاه حفر می‌کردند که دشمنان آن را پر کردند (ممکن است آب چنین چاه‌هایی با عمق بسیار کم مناسب نوشیدن نبوده است) و گاهی حضرت ابوالفضل (ع) شجاعانه محاصرۀ شریعۀ فرات را می‌شکستند و آب می‌آوردند. در شب عاشورا، حضرت علی‌اکبر (ع) با 50 نفر به شریعه رفت و آب آورد. ولی از صبح عاشورا دیگر ممکن نشد که آبی به حرم امام حسین (ع)[7] برسد؛ هدف دشمن این بود که اهل‌بیت (ع) بر اثر شدت تشنگی از پا درآیند؛ چراکه از شجاعت آنان باخبر بودند و می‌دانستند که اگر تشنگی بر آنان اثر نگذارد، هرگز قادر به غلبه بر اهل‌بیت (ع) نیستند. درنهایت هم با این حربۀ غیرانسانی توان جسمی لشکریان امام حسین (ع) را گرفتند و آنان را به شهادت رساندند.»[8]