قیام مختار[1]
در این روز مختار شاد کننده دل‌های شکسته اهل‌بیت (ع) با نداى «یا لثارات الحسین» در کوفه قیام کرد. مختار در سال اول هجرت در طائف به دنیا آمد و در سال 67 ه.ق در کوفه به دست مصعب بن زبیر به شهادت رسید. کنیه او ابواسحاق است. ابوعبیده، پدرش از صحابه بزرگ بود که در جنگ با فارس شهید شد. بعد از پدر، دو برادرش حکم و جبیر شهید شدند.
مختار در هجده ماه حکومتش، هجده هزار نفر از قاتلین سید الشهداء (ع) را به جهنم فرستاد. این به غیر از کسانى است که به دست اصحاب و یاران او و ابراهیم بن مالک اشتر در بیرون کوفه و در کنار نهر خازر کشته شدند.
سعد عموى مختار از طرف امیرالمؤمنین و امام حسن (ع) والى مداین بود و هرگاه جایى می‌رفت مختار را به‌جای خود می‌گذاشت.
امیرالمؤمنین (ع) به او خبر از فتح و ظفر دادند و میثم تمار در زندان کوفه او را بشارت داد.
در روز عید قربان ابو محمد حکم بن مختار خدمت امام باقر (ع) آمد. بعد از اینکه خود را معرفى کرد، امام باقر (ع) را نزد خود خواند و او عرض کرد: آقاى من، مردم درباره پدر من بسیار سخن می‌گویند. به خدا قسم سخن درست کلام شماست و هر چه شما بفرمایید آن را قبول دارم. امام (ع) فرمود: سبحان الله. پدرم خبر داد که مهریه مادر من از پولى بود که مختار آن را براى پدرم فرستاد. مختار خانه‌های خراب ما را آباد کرد و دشمنان ما را به قتل رسانید و هر خونى که از ما ریخته شد طلب نمود. آنگاه سه مرتبه فرمود: رحم الله اباک .
در کودکى، امیرالمؤمنین (ع) او را روى زانوى خویش می‌نشاند و به او لطف و مرحمت می‌فرمود. امام باقر (ع) می‌فرماید: به خدا قسم پدرم مرا خبر داد که مختار نزد فاطمه بنت امیرالمؤمنین (ع) می‌آمد و آن مخدره براى او فرش پهن نموده پشتى برایش می‌گذاشت. سپس فرمود: «هر حقى که ما نزد کسى داشتیم او مطالبه نمود».
در روایت دیگر می‌فرماید: «هنگامى که مختار سر نحس عبیدالله را براى امام زین‌العابدین (ع) فرستاد، آن حضرت سر سفره بود و خوشحال شد و دعا فرمود».[2]
بنا بر قول دیگرى قیام مختار در شب 14 ربیع‌الاول سال 66 ه [3]؛ و بنابر قولى 16 ربیع‌الثانی بوده است.[4]
