خط معلی یکی از خطوط ابداعی است که با توجه به سن کم خود توانسته جایگاه والایی در این رشته کسب کند، در مورد ابداع خط معلی توضیحاتی ارائه کنید؟
خط معلی، خطی است که در سال 77 توسط استاد «حمید عجمی» ابداع شده است و تولد و زایش این خط از کلمه  «علی» بود، چرا که استاد برای تهیه پوستری که در آن کلمه علی داشت، به کتابت این اسم پرداختند اما بعد از آن کلمه «علی» آن‌قدر بار داشت و باطنش قوی بود که از جان «علی» مفردات این خط  ایجاد شد و  ظرف یک هفته کلمات دیگر نیز شکل گرفت و  خط معلی به قوام لازم رسید. لازم به ذکر است که خط معلی یک خط شهودی است، چرا که می‌دانید خط‌‌ها یا تحقیقی هستند یا شهودی، که خط معلی شهودی است.

در تشریح ویژگی‌های خطوط تحقیقی و شهودی باید عنوان کنم که خط تحقیقی این ویژگی را دارد که مبدع آن با تحقیق، مطالعه و سیر مراحلی به آن خط می‌رسد که در حال حاضر در دوره معاصر ما، اتفاقاتی مثل «کرشمه» و «سفیر» که از سوی «آریامنش» ایجاد شده از این دست هستند؛ چرا که می‌گویند بیست سال روی خطوط، فرم و تاریخ آن کار کردند تا این اتفاقات رخ داد، اما خط معلی، ظرف یک شبانه‌روز مفردات و ظرف یک هفته اتصالات آن استخراج می‌شود و این خط شهودی است.

به فرموده استاد عجمی، خط معلی همچون صاعقه‌ای بود که بر وی (عجمی) برخورد کرده و چون من مشغله خوش‌نویسی داشتم این صاعقه به من اصابت کرد و ماحصل آن، خط جدیدی شد و اگر این صاعقه در حوزه موسیقی بر یک موسیقی‌دان بود قطعا ماحصل آن اتفاق موسیقایی نابی می‌شد و خوشحالیم که امروز شاهدیم در خوشنویسی بعد از گذشت 500 سال و  بعد از خط نستعلیق و شکسته که آخرین خطوط ابداعی ما بودند، دوران و تولد جدیدی در حوزه کتابت مکتوب ایجاد شد به‌ گونه‌ای که خط معلی ایجاد شد و این نشان از بلوغی در حوزه خوشنویسی است و امروز استاد، هنرجویانی را تربیت کردند که رسالتشان شناساندن و انتقال این خط به دیگران است.

443A4720.jpg

آیا می‌توان خطوط را به خطوط مذهبی و غیر مذهبی دسته‌بندی کرد؟ آیا اساسا چنین دسته‌بندی در خطاطی وجود دارد؟
خطوط را نمی‌توان دسته‌بندی مذهبی و غیر مذهبی کرد، منتها بسته به کاربرد خطوط، جایگاهشان متفاوت است؛ مثلا خط ثلث را همه جا می‌توان استفاده کرد اما بیشتر در کتیبه‌های مساجد مورد استفاده قرار گرفته و می‌گیرد که آن‌ هم به دلیل ویژگی‌های خط است و باید عنوان کنم که هر خطی بر اساس ویژگی‌های معماری قابلیت انطباق دارد و شما دقت کنید که دیوان حافظ را با خط ثلث یا شکسته نمی‌بینید، دیوان حافظ را به دلیل نوع تغزل همواره به خط  نستعلیق می‌نویسند.

خوشنویسی موهبت و هدیه اسلام است و چون زاییده اسلام است و توسط حضرت امیر بنیان گذاشته شده، با وجهه قدسی به ریشه‌های مذهبی می‌رسد.

باید عنوان کنم که ویژگی خطوط است که کارایی خود را مشخص و القا می‌کنند و خط معلی به دلیل رشادت «الف»‌هایش و نوع اتصالاتی که در «الف» و «لام» دارد، طبیعتا  برای متونی که قافیه‌بندی عربی داشته باشند، نشاط و قوام بیشتری را نشان می‌دهد  و البته به این معنا نیست که کتب و متون فارسی به این خط کتابت نشوند، کما این‌که در سال‌های اخیر سعی کردیم عبارات فارسی را با خط معلی بنویسم تا انس جامعه با فضای خوشنویسی خط معلی بیشتر شود و این خط را عربی نبیند.

می‌دانید که همواره کشورهای عربی در صدد تصاحب آثار هنری به نام خود هستند. به همین دلیل استاد عجمی اولین نمایشگاه‌های خود را در اروپا برگزار کردند تا ایرانی بودن این خط را به همگان نشان دهند که همگان در دنیا بدانند که یک ایرانی، خطی جدید ابداع کرده است و دغدغه‌شان این بود که این اتفاق از کشورهای حوزه خلیج فارس که سرقت‌های ادبی در آن‌ها زیاد است، محفوظ بماند.

axx.jpg

هنر می‌تواند حلقه وصل انسان‌های مدرن با مفاهیم اسلامی باشد، به نظر شما خطاطی چقدر می‌تواند در  انتقال مفاهیم دینی به خصوص در حوزه مفاهیم و رشادت‌های سیدالشهدا علیه‌السلام به افراد موفق باشد؟
اعجاز پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم کلام بود و به همین دلیل نسبت به هنرهای مختلف، خوشنویسی وجه قدسی پیدا می‌کند که الزاما مابقی هنرها این وجه قدسی را ندارند و وجه قدسی خوشنویسی به این دلیل است که با کلام مکتوب سر و کار دارد.

 کلام، اعجاز پیامبر (ص) است و خوشنویسی در هدایت بشر و آگاهی مردم، ارتباط مستقیم با کتابت کلام دارد، به همین دلیل وجهه قدسی خوشنویسی غلبه دارد و خوشنویسی در هنرهای مختلف شاکله متعالی‌تری دارد.

خوشنویسی، اساسا در حوزه فراق اتفاق می‌افتد! ارتباط خوشنویسی با «حسین‌بن‌علی (ع)» بیشتر است چون خوشنویسی مشق فراق اتفاقاتی است که برای حسین (ع) رخ می دهد.

اساسا خوشنویسی هدیه اسلام است، چرا که تا قبل از پیدایش اسلام، خوشنویسی نداشتیم و کتابت داشتیم که تنها برای انتقال مفهوم کتابت می‌کردند، اما وقتی پیامبر (ص)  به امام علی (ع) فرمودند که قرآن را کتابت کنند و امام علی (ع) نیز به شاگرد خود آموزش دادند که مرکب و دوات را آماده کند و قلم خود را به نوعی دیگر بتراشد، مقدمات کتابت به روش خوشنویسی آماده شد و سطح به حوزه کتابت وارد شد. لذا خوشنویسی موهبت و هدیه اسلام است و چون زاییده اسلام است و توسط حضرت امیر (ع) بنیان گذاشته شده، با وجهه قدسی به ریشه‌های مذهبی می‌رسد. یعنی از آن جایی که اسلام حوزه کلام است و خوشنویسی صحنه کلام، پس وجهه بیرونی آن نسبت به سایر هنرها قدسی‌تر است.

باید بگویم که در واقع خوشنویسی را اشک چشم کاتب می‌نامند چرا که خوشنویسی، اساسا در حوزه فراق اتفاق می‌افتد! شما در دوران وصل سر به مکتوب نمی‌گذارید و در وصل تکلم می‌کنید و به محض آن‌که دچار فراق شوید روی به نوشتن می‌آورید و هر چه‌قدر فراق در جان شما عمیق‌تر باشد به زیباتر نوشتن روی می‌آورید، به همین دلیل ارتباط خوشنویسی با «حسین‌بن‌علی (ع)» بیشتر است چون خوشنویسی مشق فراق اتفاقاتی است که برای حسین (ع) رخ می دهد.

شما نام مبارک سیدالشهدا (ع) را به 40 سبک و مدل کتابت کرده‌اید، در این خصوص توضیحی به خوانندگان ما بدهید؟
ماه محرم دو سال گذشته، از روز عاشورا تا اربعین 40 مدل و سبک، کلمه و اسم مبارک «حسین» را کتابت کردم که این عمل به نیت 40 منزلی بود که سر مبارک حضرت جا به جا شد و سال گذشته نیز از روز عاشورا تا اربعین 40 مرتبه نام زینب سلام الله علیها را نگارش کردم و از آن جایی که کلمه زینب (س) بسیار ساده است و نگارش آن به روش‌ها و مدل‌های مختلف سخت می‌نمود اما من نیت کردم و کار را به خود خانم زینب (س) سپردم و جالب این است که هر چه کار جلوتر رفت، کلمات و فرم‌ها  بیشتر سیقل شد و حتی از من خواسته شد که هم نگارش 40 گانه «حسین» (ع) و هم «زینب» (س) به عنوان پیوستی در راستای نشان دادن قابلیت‌های خط معلی  قرار گیرد، جالب است بدانید 60 درصد خط معلی تابع قواعد است و 40 درصد آن به حالات کاتب برمی‌گردد و این قابلیت خاصی است که خط معلی دارد.

در ایام برگزاری مجمع دوستداران حسینی، جنابعالی ورک‌شاپی خواهید داشت، چه کتابتی خواهید داشت؟
تا پایان  مراسم عزاداری مجمع دوستداران حسینی در این مکان ورک‌شاپ خوشنویسی برگزار خواهم کرد که روز اول آن به خوشنویسی مفاهیم عاشورایی با خط معلی بر روی بوم گذشت و در روزهای بعدی تک‌نویسی و یا قطعه‌نویسی خواهیم داشت که اسامی و القاب سیدالشهدا (ع) و نسوان معروف و تاثیرگذار همراه حضرت در کربلا به رشته تحریر در خواهد آمد و در روزهای بعد نیز هم‌نویسی به همراه هنرجویان خط معلی خواهیم داشت.

چرا خوشنویسی زنان کربلا مورد نظر شماست در حالی که کربلا صحنه ایثارگری افراد زیادی بوده است؟
 زنان در ادامه راه حسینی نقش زیادی داشتند و سعی داریم با نگارش اسامی زنان معروف و تاثیرگذار، شهروندان و حضار را به یاد ایثارگری آن‌ها بیندازیم به عنوان مثال مردم با شنیدن اسامی لیلا، رقیه، زینب و ... (س) لاجرم  به یاد مصیبت‌های آن‌ها افتاده و حزن و اندوهی در دلشان ایجاد می‌شود و ذکر مصیب می‌شود.